Posts

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

PI HANGI LUNGLEN TLANG - C.Lanunchanga

Image
PI HANGI LUNGLEN TLANG C. Lalnunchanga  ‘..Tiahtângan zaithiam, rimawi a fâwn vêl, I siran tlâng lian, Hmâr tlângan Laipuitlâng, chhimhlei Tlâng- Nuam tlângten an hual che.’ (Rokunga). He hla hi kum 1969 vêla a phuah a ni. Kha tih lai khan Aizawl hmâr lam chin chu Laipuitlang a ni a, Chaltlang hi Aizawl khua a ni lo. Ram buai lai kha a ni a, radio-ah curfew an puang âwl lo va, “Aizawl bakah Chaltlang, Durtlang, Zemabawk, Luangmual, Rangvamual...,” ti khân an puang duah thin a. Hêng Chaltlang leh Durtlang khua te Aizawl khawpui chhûnga an rin luhna hi kum 1980 hnu lam a ni. Tunah chuan Aizawl hmâr lamah Pi Hangi Lunglen Tlâng a to luah a; mahse, a hmingah buai nak a la awm a. ‘PI HAUVI LUNGLEN TLANG’ tih leh ‘PI HANGI LUNGLEN TLANG’ tihah hian inhnialna a la awm ta reng a, mi thenkhat chuan an hman pawlh a, Aizawl chhûnga chêng he tlâng hming hrim hrim hre lo pawh an la tam hle a, Aizawl chhim lam phei chuan an hre meuh lo, ‘Laipuitlâng’ tih ang êm

BAWRHSAP HNUAIA MIZO LALTE KHA - C. Lalnunchanga

Image
BAWRHSAP HNUAIA MIZO LALTE KHA  C. Lalnunchanga Kum 1901-ah Edward VII-na chu Kumpinu lallukhum an khumtir a. A chawimawina leh lawm nân Bawrhsap J. Shakespear-an Mizo lal 70 Aizawlah a ko khâwm a. Lalruma pawh Shakespear-an lalho a koh khâwmnaah chuan a tel ve a. Khatih lai khân Mizo pa tam tak chuan mawng langa puan ven an ching a, an inchei dân (style) pakhat kha a ni ve mai a, tu mahin mak tiin an thlir he hu ngai lo. Lalruma chu mawng lang reng hian a kal a, Baza tlâng bulah Gurkha sipai nupui nen an intâwk a. Lalruma mawng a hmuh chuan, “Lushai ui sa ei, thui..,” tiin leiah chil a chhak a. Lalruma thin butut a chhuak a, a bêng let tawp mai a. Vainu chu ring zetin a tap a. A pasal chuan chhan a tum a; mahse, Lalruma hmêl a hmuh chuan a chhan ngam ta awzawng lo va, Shakespear-a hnênah a hêk a. Mahse, Bawrhsap chuan, “Lal a ni a, engati nge chil a chhak. A duh leh saruak pawhin a kal ang a, nanga nupui chil chhak phâk a ni hlei nem,” a lo ti a. Manga thlah, Sai

MIZOTE LU MEH CHIN TAN DAN - C.Lalnunchanga

Image
MIZOTE LU MEH CHIN TAN DAN - C.Lalnunchanga Kum 1907 khan Bawrhsap Cole-an Mizo 6 Shillong-a high sikul an kal theihna turin scholarship a dilsak a. Lehkha an zirnaah chuan an lû zu mêt lo turin a ti a. Kum 1912 leh 13-ah Mizo tlangval rual Abor runnaah, Arunachal Pradesh-ah an kal a, an lu an met lo va. Kum 1917-ah France ramah an kal a. 1918-ah an lo haw a. An lo hawna lo hmuak vetu Pu Sapchhunga, Phullen chuan, "Kan khua atanga France  ram kalte chuan lu an rawn met haw mang lo," tih thu min hrilh a. An thlalak hlui enin France rama kalte khan lu an met vek lo tih a hmuh theih, met lo kha an tam zawk mai thei. Brig. Ngurliana chuan, "Kum 1918-ah France ram kalte kha an lo haw a, lu an met sup sup a, kei pawhin ka mehtir ve a. Ka lu ka met zo chu, 'Lu ka meh vêk chuan Kristianah inpe ila, a tha ang,' ka ti a. Ka chhungte chu Kristian an ni lo va, Kristiana ka hming ka pe chu an haw vak lo. Ka lu meh erawh chu an haw viau mai. Ka nu ber khan, '

LUNG TILENG MAFAA LEHKHABU HMING - C.Lalnunchanga

Image
LUNG TILENG MAFAA LEHKHABU HMING -  C.Lalnunchanga Mafaa khân ‘wordplay’ kan tih mai, tawngkauchheh mawi leh danglam bik hman dân kha namên lovin a thiam a. A lehkhabu hmasa ber ‘Chawlhna Tuikam’ tih a chhuah atangin he a wordplay hi thang a chhuahpui nghâl a. Tin, a lehkhabu hming a phuahte hi tawngkauchheh ngaihnobei, awmze ril tak nei a ni hlawm. A lehkhabu chhuak hnuhnung ber ‘Hringnun Hrualhrui’ tih kha a awmzia heti hian Mafaa khan a sawi fiah a:  “Ka nun inthlun khâwmna hnukpui, mihring nêna min suih zawmtu hruihruala a zai hraw ber chu, ka tan chuan literature hi a ni a. A chang chuan ka tana chawlhna hmun ralhim leh ralmuang awmchhun a ni thin,” a ti a. Heta Mafaan a sawi hi Keats-an a hringnuna poetry pawimawhzia a sawi nên a inang tak zet a. John Keats-a khan poetry chauh hi a nuna thil duhawm lo lang ang hialah a ngai a ni. Chawlhna Tuikam tih thuhmahruaiah khan: ‘Lei hringnun a hrâng lua e,  Hringchan piallei a hrâm mang e,  Khawvel c

ZAMPUIMANGA LEH JIM CORBETT - C.Lalnunchanga

Image
ZAMPUIMANGA LEH JIM CORBETT  - C.Lalnunchanga Pu C. Lalaudinga’n Zampuimanga, Jim Corbett-a leh Saihnuna te a tu nge ropui ber tih zawnga a rawn khaikhin chiam mai hi thil tihâwm loh tak niin ka hria.  ‘Jim Corbett-a hian Keipui 19 leh Keite 14 (Total — 33) silaiin a kaphlum a. Zampuimanga erawh hi chuan a Kawlhnam chauhin Keipui 13 a sathlum a, silai a hmang lo thung.’ (Mizo Pasaltha ZAMPUIMANGA CHANCHIN. p121)  Jim Corbett-a sakei tihhlum zât hi hriat a ni lo. Internet site thenkhatah chuan mihring sa ei ching keipui leh keite 33 a kah thu an ziak a; hei hi official a ni lo. F. Chhawnmanga chuan a lehkhabu, ‘Jim Corbett-a Sakei Kah Thu’ tihah chuan mihring sa ei ching sakei 45 a kâp niin a sawi. Chowgarh khaw keipui mihring sa ei ching kha kum khat chuang a veh a, tihpalh thilin sakei dang, sakei sual ni lo pahnih a kap hlum tel. Powalgarh keipui kha mihring seh ching a ni lo bawk; mahse, sakei hmingthang, sai râl an tih ang chi, kha tih laia pasalthate’n an kah

SATEL LEM HAN ZIAK ANG CHE U (TU PHUAH NGE) - C.Lalnunchanga

Image
SATEL LEM HAN ZIAK ANG CHE U (TU PHUAH NGE)   - C.Lalnunchanga ‘Di ngaih vanga fam chhinchhiah nân,  Satel lem han ziak ang che u.’ He hla hi kum 1984 (vêl?) khan Thanga Jongte chuan a album-ah a rawn telh a. Lâr teh vût si lo khan lawm a hlawh hle a; thangtharin kan Mizo hla hlui kan hriat thar phah leh a. Tin, P.S. Chawngthu phuah ‘Phung Hla’ te, F. Laltuaia phuah ‘Tleitir Lungmawl’ te a rawn telh bawk a, Thanga Jongte a fakawm e. Hranghlui mi thenkhat chuan ‘Satel Lem Han Ziak Ang Che U’  tih hi, “Kan naupan lai pawhin tlangvalhovin an sa thin,” an ti a. James Dokhuman ‘Gore-a nu ta’ a sawi ang maiin, lâr hluah hran si lovin a tlo phian mai a. Tun hnaiah F. Zomuanpuia chuan a rawn sa thar leh ta bawk a. A music video siamah chuan a phuahtu Joe Ngurdawla tih ziah lan a ni. Tlêm lai deuh, kum 2010 vêl khan AIR Aizawlah ‘Kan Khawlai Nun Leh Thu Leh Hla’ tih thu ka sawi a. Chutah chuan he hla hi ka sawi tel a. Kum 2007-a T. Lalhmingthanga (Hmingtea) hla bu chhuah

MIZORAMA KHAIHLUM HMASAK BER LAMSUAK LEH CHALTEA - C.Lalnunchanga

Image
MIZORAMA KHAIHLUM HMASAK BER LAMSUAK LEH CHALTEA  - C.Lalnunchanga Lamsuakate hi Mizorama khaihlum hmasak ber leh, tun thlenga a awm chhun an la ni a. Kum 1899 vêl a ni a, hetih lai hian Lamsuaka hi Sabual khuaah a awm a. Hangbela khua Thingtlubuan khuaah sumdawng mi pathumte hian thrihna an zuar a, an riak a. Thingtlubuan leh Sabual chu a inhlat lo va. Hetih lai hian Lamsuaka pawh Thingtlubuan khuaah hian a riak a; an khua ni lo mah se, khawtual mi ang maiin a tlangnel a. Sumdawngte chu a kawm a, an kal zelna turte a zâwt a; suam a rilruk ta a. Chaltea leh mi dang pakhat Lamsuaka chuan a sâwm a, mahse chu a mi sawm pakhat zâwk chuan a duh lo va; chuvang chuan Thatkhama an sawm leh ta a. (An thian pakhat hi a hming sawi dân a inang lo va. James Dokhuma leh Chaltuahkhuma te chuan Taikhama a ti a, Zatluanga, Lalhmuaka leh Rev. Liangkhaite’n Thatkhama an ti a. Major P.C. Thansanga Rtd. erawh chuan Aihranga a ti thung. Thatkhama tih hi kan hmang ang.) A