KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

๐๐€๐™๐ˆ ๐’๐ข๐ฉ๐š๐ข ๐‘๐š๐ฅ๐ฌ๐š๐ข๐ญ๐ก๐ข๐š๐ฆ, ๐ˆ๐ง๐๐จ๐ฉ๐ฎ๐ข ๐ˆ๐ˆ-๐ง๐š๐š ๐“๐š๐ง๐ ๐ซ๐ฎ๐š๐ฅ ๐’๐ข๐ฉ๐š๐ข๐ญ๐ž ๐ญ๐š๐ง๐š ๐“๐ก๐ข๐ก๐ง๐š ๐Š๐ž๐ง๐ ๐ญ๐ฎ.

๐Œ๐€๐“๐“๐‡ร„๐”๐’ ๐‡๐„๐“๐™๐€๐๐€๐”๐„๐‘

๐๐€๐™๐ˆ ๐’๐ข๐ฉ๐š๐ข ๐‘๐š๐ฅ๐ฌ๐š๐ข๐ญ๐ก๐ข๐š๐ฆ, ๐ˆ๐ง๐๐จ๐ฉ๐ฎ๐ข ๐ˆ๐ˆ-๐ง๐š๐š ๐“๐š๐ง๐ ๐ซ๐ฎ๐š๐ฅ ๐’๐ข๐ฉ๐š๐ข๐ญ๐ž ๐ญ๐š๐ง๐š ๐“๐ก๐ข๐ก๐ง๐š ๐Š๐ž๐ง๐ ๐ญ๐ฎ.

(A hming hi, Mathiu hatzi-naw-ar tia lam tur. NAZI hi Natzi tiin an lam thin bawk)

 Indopui II-naa German leh a แนญanrualpuite hi, film lama mi sual pawl ang deuha ngaihna hi mi nawlpui rilruah a tam viau niin a lang? An ralsaithiam แนญha leh ropui zet zet te chanchin pawh hi, แนญangrual lam sipai ralsaithiam te ang em chuan an lar lo แนญhin a tih theih ang chu!?

Kum 1943 aแนญanga 1945 thleng, Soviet sipai khawchhak lama ral hmatawng te (eastern front) tithlabara, hlauhlawpa siamtu, a mupui mit fing tak nena, a tum hlah ngai lo. A hmelma sipai a dahแนญhatte hi, mi 345 ni a sawi nimahse finfiah phak loha a kahhlum te nen chuan hei ai hian a let hniha an tam rin a ni. 
 
Nazi ralsaithiama hi kum 30 a tlin hma hauhin, hliampui leh man te a tuarin, a tawk ve nual. Mahse a ralsai hna chu chhunzawm zelin, German ralsaithiam zingah, a chungchuang ber a ni zui ta a ni. Kum 20 a nih khan a ropuina leh hmingthanna tam zawk chu a lo khum tawh a ni.

๐€ ๐‡๐ซ๐ข๐ง๐ ๐ง๐ฎ๐ง ๐‡๐ฎ๐ง ๐‡๐ฆ๐š ๐‹๐š๐ฆ

 Matthรคus Hetzenauer hi Austria tlang ram, Alpine region an tihah chuan a lo sei lian a. An khaw hmun hi khaw hawi a nuamin, van inhawng pawh a zau a, ram leilung chu mittlin tawk thlir tur a awmin, Alps tlang lah chu a mal แนญo lurh mai bawk nen. Indopui II na khan German tana hmelma do turin sipaiah a len lut ve ta a ni.
 
 Kum 1924, December ni 23 ah Brixen, Thale khuaah a piang a. Austrian chhungkua, lo neia ei zawng an ni a. An khua hi German ramri hmar lama awm a niin, an khua leh a chheh vel chu vur tlengna (ski) hmun atana duhthusam a ni nghe nghe a. 

 Hetzenauer, Matthรคus-a nu leh pa chuan, chu hmunah chuan leite letin an theih tawpin hna an thawk แนญhin a. Simon-a Matthรคus-a pa chu ramvachal leh pasalแนญha kut hmui tak mai niin, a silai kah thiamna chuan an chhungkaw tan Sakhi, Sazuk leh Turkey te chu chawhmeh atan a hawn tir แนญhin. 

Naupang mai a nih lai aแนญangin Matthรคus chuan a pa che zia leh zei zia, a silai hman dan leh a chet ran dan te chu zir chhawng zelin, a thil zir chu a sa pelh nan chuan a hmang แนญangkai ve fo reng a ni. A silai kah thiamna leh kah dik lutukna chu a thisenah, a pu Josefa aแนญangin a แนญhan hnan bawk nen, a pu hi Austro-Hungarian sipai bang niin, a medal dawn te chu banglaiah a tar tlar แนญhat แนญhin a. Chung zingah chuan Iron Cross, German sipai chawimawina sang pawh chu awm vangin, chu chuan a tute thinlungah huaisenna leh chung medal te chu an neih ve theih ngei nan, an thinlungah duhna leh awhna awm se ti a tar a ni.

A ramvahna leh sa pelhna aแนญangin, bikbo dan, hmuh mai harsa taka insiam dan leh inphen dan te a zir zel a. Hei hi ralsaithiamna a zirna zelah atan a pawimawh tawp khawk a ni. Hun harsa leh ri luai luai karah pawh ngaihtuahna fim tak hman thiam a, thu tlukna fel tak siam te a zir zel a. Leichar leh awitlana tanhmun khawh a ngaih thut hunah pawh, han insiam rem zung zung dan te pawh a zir zel a. He thil thiamna hi hmelmate nena inhnaihchilh taka an awm hunah pawh, a sahimna tur leh a bikbo theih nana แนญangkai em em a ni. 

 Kum 17 mi a nihin, German sipaiah ziah luh a ni a, anmahni ram Austria, Kufstein-ah 140th Mountain Rifle Reinforcement Battalion ah a awm a. Anni hian khawchhak lam ral hmatawng (Eastern Front) an puih แนญhin rualin, chhim lam ram ri a, an (German) hmelma te rawn pawng tur chu แนญan hmun khawhin an lo bei let แนญhin bawk a ni.
 
 Tlangvala chuan kum 1943 khan Mortar leh laipui lam kah zir turin a unit awmna chu a thlak ta a. Mountain infantryman ni turin, zirna kum hnih chhung a nei a, chu thil chu Hetzenauer tihawm mi reng lah a lo ni leh zel a. He ta an zir lai hian an hotupa (commanders) chuan a silai kahthiam chungchuanna chu a lo hmuh hmaih i khaw lo a, Kum 1944 march aแนญanga July thla chhung chu ralsaithiamnaa intuaihriam leh zual turin a zir leh ta bawk a ni.

๐Œ๐š๐ญ๐ญ๐กรค๐ฎ๐ฌ ๐‡๐ž๐ญ๐ณ๐ž๐ง๐š๐ฎ๐ž๐ซ: ๐Š๐ก๐š๐ฐ๐ฏ๐ž๐ฅ ๐‡๐ฎ๐š๐ฉ๐š ๐‘๐š๐ฅ๐ฌ๐š๐ข๐ญ๐ก๐ข๐š๐ฆ๐š ๐œ๐ก๐ฎ!

 Tlangval ralsaithiama chuan silai (rifle) model pahnih chu a hna atan a hmang แนญhin a. Karabiner 98k leh entlang (hmuh hnaihna) (6x) leh Gewehr 43, ZF4 leh entlang (4X) chu a taksa peng ni ve awm ang maiin, a pangah chuan englai pawn a bet reng แนญhin a. He silai pahnih leh enhlatna te nen hian khawvel huap pawh a, ralsaithiam hlauhawm, Indopui II-na แนญangrual sipaite hlauh em em chu a ni zui ta a ni.

 Hetzenauer chu Carpathia, Hungary, Slovakia-ah te sawn kual a ni a. Carpathia-ah hian August kum 1944 khan dah a niin, he tah hian a chungchuanna chu a rawn lantir ta a ni.

 German sipai te chuan Soviet ralhmatawng te chu a theih ang ang dana, lo chhutchah chu an tum a, he mi turin Hetzenauer pawh chu dah a ni ta a. A hna ber pawh mountain artillery units te chu Soviet ralsaithiam leh an puakrang (machine gun) laka venhim a ni a. Chu chu a nitin hna a ni a, German sipai ho chuan Soviet silaimu chhum lo chat loa lo kal แนญhin chu a tawrh pawh an lo tuar nasa reng thin a ni.

 Tlangvala chuan Soviet unit commander leh puakrang enkawltute chu a pel ber a. Huaisen takin, an hmelma ram lamah te chuan a lut fo a. A tum tak kapfuh turin fimkhur takin a khawsa a, Soviet sipai za hotu zawn chu a hna pawimawh ber a ni fo.

An hotupa ber that tur chuan a chekkawite thah hmasak an ngai a, ralsai hna chu game chi khat leh awlai lo tak a ni reng a. Amah pawn heti hian a sawi a, “Hmelma sipai za hotu leh puakrang pute ho dah แนญhat chu tih makmawh a ni a, a chhan chu keini lam hi sipai kan tlemin, silaimu lah kan nei tlem em em a, ralsathiamte puihna tel lo chuan a ngaihna a awm lo a ni” tiin.

 Hetzenauer chuan a changin, silai mu khat lek pawh kap turin, khawvawt leh vur sur hnuaiah darkar fe a awm a ngai แนญhin a. A dawhtheihna nen rilru fim tak hmang rengin, vawikhat chet sual zeuh chuan a แนญanhmun chu a lailang theiin hnelma ten an rawn hre thuai thei dawn a, chu mai bakah Soviet ralsaithiamte kutah a nunna chu a chan thei reng si a. 

 A ralsai hnaa, a ralsai hlat ber chu yard 1200 a hla a mi a ni a, chu chu football field let 10 vel a ni. Kum 1944 August aแนญanga kum 1945 May thla inkar khan a kuta thi ngei chiang taka an chhinchhiah chu mi 345 an ni a. Ni khatah mi pakhat aia tam dah แนญha แนญhin ang a ni. Soviet sipai lam te hian ralsai hlum an ngah viau mai a, chutih lain Hetzenauer dahแนญhat te erawh German sipai lam ten an chhinchhiah chauh a ni a, heng te hi thla sawm chhunga a hna thawh an ni mah mah.

 Nazi ralsaithiam hlauhawm ber mai chu a hnathawh an pu ten hai bik hek lo, chawimawina sang Iron Cross 1st Class leh 2nd class chu an hmelma sipai tam tak a dahแนญhat a vangin an hlan a. Ralsaithiam nihna Badge Rangkachaka siam chu amah chauh hlan a ni nghe nghe. 

๐€ ๐‡๐ฎ๐ง ๐‡๐ง๐ฎ๐ก๐ง๐ฎ๐ง๐ , ๐ˆ๐ง๐ฆ๐š๐ง๐ง๐š ๐ฅ๐ž๐ก ๐“๐ก๐ข๐ก๐ง๐š

 Kum 1944 khan kum 20 mi niin, laipui mu siper avangin a lu-ah hliam a tuar a. Hei vang hian chawimawina tangkapui pawh a dawng nghe nghe a ni. Indopui tawp thleng khan hliam vawi 2/3 vel chu a tuar zui a. Hetzenauer hna pakhat leh chu an unit te Soviet ral hmatawng aแนญanga an inhnuhdawh lai lo ven kha a ni a, a thiamna leh a vanneihna ten daih loh chin a nei ve bawk a, kum 1945 khan Soviet ho chuan an man zui ta nghe nghe a ni.

 Mi tang han nih chu a nuamin a hlimawm hran lem lo a, a แนญhiante chuan sawisak an tuarin, an nunna te hial laksak an ni แนญhin. Mi maktaduai khat lai chu hliampui tuara thi lek lek te an ni hlawm reng a ni. Soviet tan inah kum 5 a tan hnuin, kum 1950 indopui zawh tawh hnu khan chhuah zalen a ni ta chauh a ni.

 Indopui a lo zawh tawh avangin Matthรคus Hetzenauer chu an khaw lama let lehin thing mistiri hna a thawk chhunzawm ta a. Nupui atan Maria neiin, an nu ai hian kum 2 in a thi hma ta nghe nghe a. Kum 2004 khan kum 79 mi niin, insawiselna neuh neuh neiin, a hringnun zinkawng chu a lo zawh tawp ve ta a ni. 

(A chanchin tlangpui kan pet lawr zawr zawr a ni e)

RHT4.9.21

Comments

Popular posts from this blog

Ka Hmangaih LM - Lallianmawia pachuau

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Thereng chi hrang hrang hming - Ka Tungchaw