KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

HLA PHUAHTHIAM VALZOTEA (Tv. R. ZOLIANA) CHANCHIN - Ka Tungchaw


HLA PHUAHTHIAM VALZOTEA (Tv. R. ZOLIANA) CHANCHIN

(Valzotea chanchin hi kan ziah a ni lo a. Ṭhianpa Johny-an a chhungte min lo dil sak, an chanchin ziak sa chu, tlem siam remin, kan blog-ah hian mi tam zawk hmuh theih turin kan dah chhuak a ni e.)

1. PIAN LEH MURNA:

 

Tv. R. Zoliana (Valzotea) hi Pu R. Lianthanga (L) leh Pi K. Lalthangpuii te fa 7 (pasarih) zinga upa ber a ni a. Chanmari venga an awm laiin, ni 10.04.1958  zing dar 7:50 A.M-ah Aizawl Civil Hospital ah a piang a. A naute hi mipa 4 (Pali) leh hmeichhia 3 (pathum) an ni. A nu leh a pa hi Medical Department a thawk an ni a, a pa hi Renthlei hnam niin Compounder (Pharmacist) a ni a, a nu hi Khiangte hnam niin Nurse (ANM) a ni, an nupa awm dun theihna a nih avangin heng khaw hrang hrang - N. Vanlaiphai, Serchhip, Thingsulthliah, Vairengte leh Khawzawlah te a naupan lai hian an chhungkua an awm kual thin a, chuvangin a naupan lai hun tam zawk chu thingtlang lamah a hmang a ni.

 

 

2. ZIRNA LAM:

 

High School chu Republic High School, Aizawl ah kalin, heta ṭang hian kum 1978 ah HSLC a zir chhuak a. Pachhunga University-a PUC a zir laiin, kum 1980 ah Western Cirle Office, PWD, Chanmari ah LDC hna a zawm a, Aizawl College aṭangin PUC a zir zo a, hemi hnu hian college chu a kal chhun zawm ta lo a ni. A kut ziak a mawi hle maia, chuvang chuan thil pawimawh deuh bik chu an hotute khan an ziah tir ṭhin a ni. Kum 1991 ah UDC ah kaisangin, Kawrthah Division ah a thawk a, hemi hnu hian Saitual Division, PWD Office ah dah a ni leh a. Amaherawh chu, a hriselna ṭhat loh avangin Western Circle Office, PWD, Chaltlang ah a hna zawm tir (attached)  a ni leh a,  a hun tawp thlengin he hmunah hian thawkin he hna hi a chelh ta a ni.

 

 

Tv. R. Zoliana (Valzotea) hi a naupan lai aṭangin mi inngaitlawm leh mi inthlahrung thei tak, mi zakzum leh mi nunnem,  mi pawisawi hlau thei tak a ni a. Mi zaidam leh ṭawng tam lo tak niin, fiamthu duh ru tak a ni thung. Tin, a rilru a chakin  lehkha a thiam thei hle a ni. A nu leh a pa a zahin an thu a hnial ngai lova, a hmangaihin a duat hle thin a ni. A pa boral hnu, a nu hova an awm lai pawh hian, a nu hi a hmangaihin a zah thiam hle a, a ngai pawimawhin a thu a hnial ngai lo a, a theih tawpin a duat ṭhin a ni. Tin, amah hi zaidam tak a nih avangin, a chhungte pawhin an hmangaihin an ngaina a, an zah hle bawk a ni. An chhungkua chuan “Mambawih” tiin an ko vek ṭhin.

 

3. ZO RIMAWI KHAWVEL LAMAH:

 

An chhungkua hian kum 1971 khan Record Player (Thingrem zai thei) an nei a, chu record player chu a hunawl neih remchan apiangin, ngunthluk takin a ngaithla awl lo va, rimawi ngaihthlak hi a taimain a chik peih em em. Sap zaithiam zai ngaithlak te nuam a ti ṭhin hle. Hengte hian a nunah nasa takin kawngro a su a, A nun leh rimawi hi englai mai pawhin an inngheng reng a, pawh ṭhen theih a ni lo ti ila, kan sawi sual lovang.

 

Kum naupang tak, Sunday School a Junior Department zirlai awrh a nih laiin, rimawi hi a tuina a ni tih hriain, a pa-in Hollow Guitar a lei sak a, a lawm em em a, a kuah deuh chawt reng mai ṭhin. Zai ngaithla pahin  ṭingṭang perh hi tihtak meuhin a zir nghal zel mai ṭhin a. Chuvangin ṭingṭang perh hi a tuiin,  a thiam pawh a thiam hle a ni. Rimawi a ngaihthlak reng rengin, a ngaithla liam satliah mai ngai lova, a chik thei em em a, a rimawi ngaihthlakte chu zir pah nghal zelin hei hian rimawi khawvela a ke penna kawngah nasa takin kori a tu a, Ṭingtang chu a ṭhian ṭha ber a ni tih turin a hun awl tam zawkah a kuah chawt zel a, inawmtlei nan ber a hmang chho ta ṭhin a ni.

 

Hun a lo kal zel a, a ṭhiante nen Group siamin, naupang Sunday Sikul Inkhawmpuiah leh hun pawimawh dangah te an zai ṭhin a, mak tak main guitar solo-ah te lawmman a la chho ta zel mai a nih chu! A pa hi fiamthu duh tak a nih avangin, a fate pawhin an nelin an ngaina a, chhungkaw inpawh tak leh hlim tlang tak an ni. Naupangte a Zolianan guitar perh a thiam hnu phei chuan an chhungkua in an zaiho ṭhin a, an hlim thei hle a ni. Tin, Sunday School Inkhawmpui leh hmun danga a naute leh a ṭhiante zai hi ṭingṭang perha remsaktu berah a ṭang chhunzawm chho ta zel a ni.

 

      Kum 1975 vel aṭang khan rimawi khawvel hi thuk leh zualin a luhchilh chho ṭan ta a. Hemi hnu hi chuan zai leh rimawi hi a hnungchhawn san ta lo a tih theih awm e. Veng chhunga a ṭhian dangte nen Pathian fak tura intelkhawmin “BELIEVERS” group an din ta rup mai a. Tichuan, KṬP inkhawmah leh Biak inah Pathian fakna hla sain an hmanhlel chho ta hle a. Tin, heti chung hian zaithiam zai tam tak a remsak pah reng bawk.  Veng hrang hranga zaithiam zaite hnen atangin an zai remsak tura sawmna an dawng awl lo ta mai a, heng sawmnate hi hnawl mai lovin rambuai curfew karah pawh an tihhlawhtlin sak zat zat mai ṭhin a ni.

 

 Kum 1977 KṬP General Conference aṭangin, hetih hun laia Pathian Fakna hla satu group lar tak “ INVADERS”  nen inchharin, he group-ah hian phur taka telin, Lead guitar a perh ṭhin a. Amah hi palian vak lo anih avangin a thiante chuan “ VALZOTE” tiin an ko ṭhin a. Hetih hun lai chho hian, a thian ngainat leh kawm ngeih em em, a hla phuah apiang mai sa tura an an rinrawl leh vauchher ber C.Vansanga chuan R.Zoliana pual hian “Valzote Ka Ngai Em Che”  tih hla a phuah chu amah bawk hian a lo sa lar ve leh chiah nen, rimawi khawvela hming dai tawh ngai lo tur, “VALZOTEA” tih hming ngei mai chuan hming chherin tlang a thang chho ṭan ta a, Zoram khawvel hial deng chhuakin he a hming hi zai leh rimawi lama a larna hmingah chantir a ni chho ta a ni.  Aizawl mai ni lovin, Mizoram hmun hrang hrang fangin, zaia rawngbawlin an chhuak ṭhin a. Champhai leh Kolasib KṬP General Conference-ah te Pathian fakna hla sain an zai bawk a ni.

 

Hemi hnu hian Jeetei Recording Studio, Pu L.H.Thanga, Ramhlun veng, Aizawl a miin a siam tharah, zaithiam zai remtu, musician zinga pakhat a ni ṭhin a. Hetih lai hian a thiante nen “RABBITS Group” an din a, anmahni an zai bakah, Zoram pum huapa zaithiam zai tam tak music rem leh zai remsaktuah a tel zel a ni.


 



Hemi hnu hian Aizawla Pop group lar berte zinga mi “ROCK WIZARD” ah a tel zui leh a, an group hian zaithiam lawmman pawh an dawng nual a, Mizoram pawn thlengin zaiin an feh chhuak ṭhin a ni. Hetih hun lai hian Mizoram Beat Contest-ah an group hian zaithiam leh Group tha ber lawmman  1 (pakhatna) na an dawng bawk a ni. Tin, Pachhunga College a a kal laiin, zai leh hlaphuah, guitar perh-ah te lawmman engemaw zat a dawng bawk.

 

      

 Valzotea hi mi lungleng thei tak a ni a, a hun awl tam zawk chu guitar perha zai nan a hmang ṭhin a. An in aṭang hian khawthlang lam tlang dung hi kim takin a lang hring dup mai ṭhin a. Thlasik ṭiauchhumin phai ruam a bawh var chuk mai te leh ṭhal bawm romei zam chiai mai te chuan a nunah thu nung an sawi ṭhin a.  Zan boruak thianga van lam arsi pe tuarh mai leh thlasik kawng (milky way) an lang ruih mai te chu a thlir awl lo mai ṭhin. Zan thla eng chuanin ralkhat tlang dunga khaw awmte, electric eng de sep sep lang pe un mai te chu thlirin, an  varanda thuthlengah ṭhuin ṭingṭang perhin a zai ṭhin a. 


 

Chutianga a hun hman aṭang chuan a hla phuah tam zawk hi a lo piang chhuak a ni. A nihna takah chuan Valzotea hian khuarel mawina leh siamtu kutchhuak hrang hrangte hi thlir liam mai lovin a nihna leh hlutna dik tak chu a thinlungah a seng lut mial mial mai a. Chu suangtuahna khawvelah chuan va chengin hlaraw ṭha leh mawi dapin pur a va chawk a, a thil hmuh leh beng hriat khuarel mawina, nungcha hram thawm leh rimawite chuan thu leh hla hmangin a nunah an inpuang chhuak a; chu thinlung tuifar khat liam chu keini zofate hian tlai leh puar nan kan hmang a, a thu leh hla parzu chu chhimin zofate hi kan lo in tlan tlai ta ṭhin a lo ni!


 

Kan vannei teh e ti raw u?  Rimawi a perha a ngaihthlak rual hian ama lamah hla thluk leh a thu a lo piang mai ṭhin.  A hla te hi amahin a thil tawn atanga a phuahte a ni a. A ṭhiante thil tawn leh an chanchin aṭanga a phuahte leh midang tana a phuah sak te an ni nual bawk .  Tin, mi ṭhenkhatin an thil tawn leh an chanchin te lehkhaa hrilhin hla phuah sak turin an ngen fo bawk a ni.  Valzotea makna em em pakhat chu hla phuah hi a sam hle mai a. Tlachawp leh rang tak hian a thinlungah a lo lang nghal mai zel ṭhin. An in kianga thing ding, thlai leh pangpar chi hrang hrang thlifm thaw heuh heuh maiin a han chhem thle siau siau mai te hi mawi a ti thei em em a. Sava, khuai leh phengphehlep ten bawma an han tlan sap sap te chu a thlir reng mai ṭhin.

 

Phengphe leng leh sirva lungrual ten,

Thingtin par zu dawnin.

Lenlai an chen, thlir vel chang ni hian;

Min ngaih tir hlim lai ni.

     

 Tiin heng a thil hmuhte hi hla in a phhuah chhuak ta ṭhin a ni.


 

4. RUNMAWI HLA LO PIANNA:

         

RUN MAWI RUNIN CHU


Valzotea hian hla hi a phuah ve nual a, hriat theih chinah chuan Pathian hla 7 (pasarih) leh hla lenglawng 30 (sawmthum) vel a phuah a, a hla phuah zinga mi, a ṭhianpa Pu Hmingthanmawia, Chanmari tana a phuah sak  “Sakhmelmawi” (Rose par rimtui min thliah la)  tih hla chu Ainawn Pick your Pop, 1983-ah “Best Pop song of the year”ah thlan niin lawmman pakhatna a dawng a. He tih hunlai hian zanriah eikhama Chanmari veng tlangvalte chhuah khawmna leh innghah khawmna, Pi Pari Sailo te nufa, kawng tinrenga anmahni lo chhawna lo dawl zo em em thintute kha a ngai hluin a dah ropui thiam hle mai a. Sethlam rangva in rawih ve lam tawh, ung ve thit thet tak mai, a bang chhung lamah lah ni se chanchinbu hlui (statement) hmanga bel ran ve niau mai kha hla a chawi a duh ta tlat mai.

 

Anni chhung hi an chak lakna ber niin hmawmsawm leh nepnawi  an zuar bawk nen, thimhlim aṭangin an in leng lovin kawtkaiah nen lam an insehmur tuau tuau mai ṭhin a. Pi Pari kha nu ṭawngkam bak deuh hlur mai, rilru chhe hauh si lo, mitin mai ina an nel si kha a ni a, a inlengte kha han hrawk tuar tuar mahse tun thinurah an la ngai lo, a rilru chhungril khan an hre tlat a ni! Tichuan, chu an innghah khawmna in ngei mai chu “Runmawi” tia vuahin hla in a han chawi ta a, a thluk a mawiin sak a nuam a, lar pawh a lar na ngiang mai a, zoram deng chhuak hla lar zingah tun thlengin a la tel ta zel a. He a hla Phuah “Runmawi” hi “3rd Best Pop Song of the Year 1983” ah thlan ni lehin lawmman pathumna a dawng bawk a ni. A hla phuahte hi a hun lai chuan an lar ṭhin hle. Pathian fakna hla a phuah zingah chuan “Hlimin ka zai zel dawn” tih te,  Krismas hla, “Kan tana nau lo piang chu” tih te leh “Pass lawmna hla” te chuan mi hriat a hlawh ve hle a ni. A hla phuah te hi Register-ah “Valzo’s Songs” tiin ziakin a dah thlap ṭhin a ni.

 

5. A HUN HNUHNUNG LAM:

 

Valzotea hi a pa, Pu R. Lianthangan ni 18.05.1984 (Friday) zan dar 10:00 PM ah a boralsan a, a nu hi Asthma (Thawhah) nei anih avang leh unau zinga upa ber anih avangin,  chhungkua-ah a mawhphurhna a sang hle a, a naupan lai aṭangin thawh hreh a nei ngai lova, inchhung khur hna pawimawh chu, hmeichhe hna pawh sawi lovin a ṭul ang angin a thawk mai ṭhin a ni. Chhungkaw enkawlna hna a kova innghat chu hriain a theih ang tawkin a hlen chhuak bawk ṭhin. 

 

A tleirawl chhuah atanga Kohhran a lo belhna te, Sunday School leh KṬP ah te Pathian rawngbawla lo inhmang ṭhin a nih avangin, amahah Pathian zahna leh ṭihna a nei tlat a. A sawrkar hna thawh tirh aṭangin Pathian ram (sawma pakhat) pek a ṭhulh ngai lova, mi khawngaih thei tak anih avangin ṭanpui ngaite ṭanpui nuam a ti hle ani. Ṭawngtai leh chhung inkhawm a ngai pawimawh em em a. A lukhamah BIBLE a dah reng ṭhin a, Bible a chhiar hnuah a mu chauh ṭhin ani. A hun hnuhnung lamah bawrhsawmna in tlakbuakin Zunthlum (Diabetes) te nei chho vein, he natna benvawn hian amahah harsatna hrang hrang te a siam chho ve a, a ngainat em em ṭhin music lam ah pawh duh angin a inhmangin a pen chhuak thei ta lo va. Awmhmunah erawh chuan rimawi hi a inawm tleina ber a la ni fan thung. 

 

Kum 1996 ah Chanmari Kohhran in, Agape Centre, Durtlanga Camping a buatsaih ah lutin, Pathian pawl tharna changin a hlim em em a,  Pathian hriatpui leh remtihna lovin a chungah engmah a thleng thei lo tih hriain, a natna tawhte pawh chu “Pathianin  a hnena ka kir leh theih nan Zunthlum natna hi min pek a ni” tiin Pathian ah a  lawm em em a, Pathian fakin hlim takin a lam a, Pathian thu in a hneh em em a. Pathian hi engkimah “A bul  leh a tawp” a nihna ah hian a chiang a. Pathian hnen aṭanga malsawmna a dawnte leh a natna tawrh zawng zawngte avangin Pathian lakah a vui ngai lova, a phunnawi ngai lova, Pathian a fak zawk a ni. 

 

A damloh laia a ziah tir “Lalpa min pek loh reng a awm lo” tih thu inziak hi an ṭhut pindanah a tar kuau mai a ni. A  zunthlum nasa in a kal (kidney) a khawih chhiat avangin vawi tam tak damdawi-inah a lut a. A nu leh a unau ten hmangaih leh duat takin an enkawl a, Chaklo leh bawrhsawm taka a awm chhung zawng hian thlarau bo leh mi lungngai/mi harsa leh chhumchhiate tana rawngbawlna lamah a theih ang tawkin a inhmang a. Khel lova Pathian ram (sawma pakhat) Kohhrana a pek bakah, a hlawh aṭangte, MR Bill te, a damlo mite kanna tling khawmte chuan, ṭanpui ngaite ṭanpuiin, Home hrang hrangah leh Special Camping senso atante a pe a ni.

 

A damloh chhung hian a tuar chhel em em a, A nu leh a naute hian enkawl an kham lo a ni. Amah hi mi zaidam tak anih avang hian a chhungte pawhin an ngaina a, an zah bawk a, a thu an hnial ngai lo a, a thinrim hmel an hmu ngai lo bawk a ni. A natna hmunah Pathian nen leng dunin, a natna chu hlim tak leh lungawi takin a tuar zel a, mahse, a natnain ṭhat lam aia zual lam a pan zel avangin, Civil Hospital panpui  a ni a, Kum 2000 Chrismas laia Damdawiina a lut chu a zual hle mai a, December 29th, 2000 atangin Dialysis hmanga enkawl a ni a. Damdawi-in aṭanga chhuak lehin in lamah enkawl zui a ni a. Ṭhat lam a pan theih chuan loh avangin Kum 2001 April thla tawp lamah Civil Hospital, Aizawl pan pui leh a ni a,  tha chhuak leh mai tura kan beisei lain, April ni 30, 2001 (thawhtanni)  zing lam dar 1:15 ah chatuan ram min lo pansan ta a ni.                     

 

6. ZO RIMAWI KHAWVELA A SULHNU: 

         

Zoliana (Valzotea) boral hnu hian, Valzotea Nu leh Unaute leh a ṭhiante -  Pu Vanneihtluanga leh Pu Lalrammawia leh ṭhian dang te hmalaknain Zoliana (Valzotea)  Tribute Committee din ani a,  “Valzotea Hlate” tih bu leh Valzotea hlaphuah 13 awmna, “Audio Album” buatsaih a ni a, a hun laia zaithiam lar tak tak ten mawi takin an sa a ni. Tin, Valzotea Album a Hlate hi Music Video siam a ni a, Copy engemaw zat hralh chhuah a ni bawk.

 

Tichuan, Valzotea Hlabu leh Album tlangzarhna leh,  Valzotea  hriatrengna Tribute Concert chu ni 27th April, 2004 zanah Vanapa Hall ah mipui lenglo khawpin hlawhtling taka neih a ni a. Valzotea Hlate tih Album hi release a nih zan hian Copy singkhat chuang hralh chhuah a ni a, a hnu thlengin copy singhnih chuang hralh chhuah leh a ni. He Cassettee aṭang hian Valzotea hlaphuah –“Sakhmelmawi”, “ Runmawi” bakah, “ Ka Di ka Parmawite, Di enchimloh” tih leh a hla dangte a lar thar hle a ni. Valzotea Hlate Cassettee hralhna sum engemaw zat chu Home hrang hrang bakah, Chanmari Kohhran Ramthar Project ah leh Thutak Nunpuitu Team, Zuangtuiahte hlan a ni.

 

A kum chiah kan chiang ta lova, Rimawi Khawvelin Award a buatsaih ah, Valzotea Hlate Audio Album  chuan “Best Love Song Album of the Year” ah thlan a ni a, he award hi Saikuti Hall, Lunglei ah a dawng a ni. Tin, a kum leh a buatsaihtute kan hre chiang lova, “Hlaphuah thiam”  lawmman pahnihna Aizawl Lammualah a dawng bawk a. A hla phuah “Sakhmelmawi” (Rosepar rimtui) leh “Runmawi” chuan lawmman a dawng bawk a ni. Tin, Valzotea hlaphuah “Runmawi” tih hla chu- Chanmari YMA, Ramhlun South YMA leh Durtlang YMA ten sa in,  Music Video mawi takin an siam bawk a ni. Tin,kum 2016 khan Zoliana (Valzotea) (1958 - 2001) chu a hla phuah thiam avangin “Heritage Wall of Fame” ah seng luh a ni.


A hla Runmawi chu kumin kum 2021 aṭangin MZU hnuaia B.A 3rd Semester MIL Mizo zir atan hman ṭan a ni bawk e.

 





 

 

 

 




ZO TUNGCHAW

Comments

Popular posts from this blog

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

LALṬANPUIA TOCHHAWNG CHANCHIN TLANGPUI - Rohmingthanga Ralte

RÛN MAWI LEH A PHUAHTU VALZOTE CHANCHIN TLANGPUI SAWI ZAUNA - Rohmingthanga Ralte