KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

AW ROPUI BER HALELUIA! R.L KAMLALA HLA ZIR ZAUNA, CHHU ZAUNA LEH SAWI ZAUNA -Rohmingthanga Ralte


AW ROPUI BER HALELUIA! R.L KAMLALA HLA ZIR ZAUNA, CHHU ZAUNA LEH SAWI ZAUNA

-Rohmingthanga Ralte

Assistant Professor

Dept. of Mizo, GANC

 

Aw min hrilh rawh thukna ropui,

Ran thleng leh thing anchhe dawng leh,

Vana lallukhum a inzawm,

Lei Eden leh salem thar nen.

 RL Kamlala hla ropui leh thuk em em “Aw ropui ber haleluia!” tih hi kumin, kum 2021 aṭang hian MZU hnuaia BA 3rd Sememster, MIL zirlaiah telh thar a ni a. Kan tun dinhmun te thlirin Online bakin class a lak theih si loh a. Zirlai thingtlang leh Net signal chhiatna hmun a awm te tan, online class a tel te a buaithlak chang a awm ṭhin a. Vawikhat tel loh chuan, zirlai kan inkalsan zel lo thei si lo a. Chuvangin BA zirlaite hriatthiam tur leh an hmang ṭangkai theih turin, he hla zir zauna leh chhui zauna hi tihian kan han ziak ta a ni e.


Hla zir dawn chuan a phuahtu chanchin tlem a zawng hriat hmasak hian hla zir a nawm phah ṭhin bakah, kan arkhawthim dai pup lo deuh ṭhin a. Chuvangin, he hla phuahtu chanchin tlangpui hi han tar lang hmasa ila.


“Rl Kamalala hi Kawnpui Lal Saitulera U Lutzathanga fapa upa ber a ni a. Kum 1902 April thla velah Khawserhsang tlang chhuah lampanga Ngurlen khuaah a piang a. A pa hian lehkha thiam hi a duhsak em avangin a pian thlak veleh pensil a humtir nghal a. Lehkha zir lam hi a rilruah tuh nghehsak tlat a duh avangin kum 5 mi lek a nih aṭangin a pa chuan pencil te leh lehkhapuante a leisak pang a, ziak dan tur te thiam lo chungin a zirtir ṭhin a.


Chung lai chuan an khuaah sikul leh lehkha thiam pawh an la awm lo va, kum 10 mi a nih aṭangin an khaw lehkhathiam awm chhun Hangpawla chu Private zirtirtu-ah a la a; chu mi hnenah chuan chhiarkawp bu II thlengin a zir a. Mau a tam tak a vangin an khua Mangselvunga khua chu an darhsan ta a, a zirna chu a chhunzawm thei ta lo va. Mautam dam kum 1912-ah a pa Saitulera khuaah an pem lut a. Chutah chuan kum khat chauh sikul a lo awm a, zir leh a, zirtirtu chu an sawn leh tak avangin a zir chu a tawp leh ta a ni.


      Kum 1918-ah Kolasib Taihranga khaw sikulah a lut leh a, 1919-ah chu sikul aṭang chuan Lower Primary Exam-na a pass a. Kum 1920 leh 1921 chhungin Aizawl ME Schoolah a lut a, Lal fa rawsawt (Chief sons ratio hmuin Upper Primary (chutih laia Pawl VI) a zo leh a. A zirna chu a chawlhsan ta a.


Kum 1923 may ni khat aṭangin 1925 thleng nKolasib-ah zirtirtu hna a thawk a. Chuta ṭangin 1926-ah Kawnpuiah (anmahni khua) an sawn a. Zirtitrtu hna thawk chungin private-in Middle English (chutih laia Pawl VIII) kum 1929 ah exam a, 1st Division-ah a pass leh a. Mahse pathian Thlarauva danglamna nasa tak a neih tak avangin 1932-ah chuan a zirtir hna chu a bansan ta a, roreltuten a awm dan chu an hriatthiam loh avangin Aizawl tan inah mi a angin hun eng emawti chhung chu a tantir ta nghe nghe” tiin Chuauṭhuama chuan RL Kamlala Kutchhuak lehkhabu a a chanchin a sawi a.


RL Kamlala hla phuah hun runpui lai hi kum 1921-1930 lai vel ni a hriat a ni a. Hla hi 90 bawr vel a phuah nia hriat a ni a. Sap hovin Poetry an tih ang chi, hla chham chi ang pawh hi a phuah nual nghe nghe a. Ralte ṭawngte pawn hla a phuahin Ralte ṭawng pawhg a thiam ṭha hle. Kut chhuak ṭha tak tak Zofate min hnutchhiah hnuin kum 1965 Mizoram buai hma chiah kum khan kum 63 mi chauh niin a lei hun bi te a chhiar zo ve ta a ni.


A hla phuah miten an hriat lar zual deuh deuh te chu: Aw Ropui ber halleluiah, Hlimna ni ripui chu a eng, Buaina reng reng a awm ngai lo, Ka tho anga ka pa hnenah, Tinkim han dawn ila, Endi chimloh tih leh Engtin nge tih bakah hla dang ṭha tak tak kutchhuak a nei nual a ni.  


He hla “Aw Ropui ber halleluiah” tih hi Mizo lengkhawm zai phuah hmasa bertu Patea Khawbung a miin a lo hriat khan, a thukin, a ropuiin, a ṭha a ti thlu ngang a ni ang. “Umm, hei hian hla zawng zawng a phuah zo ta, phuah tur kan nei ve ta lo!” a ti hial (Zalenna 82)


Mizo zingah critic hmun chungnung ber luahtu Siamkima khan RL Kamlala leh he hla chungchang ropui a tihzia chu tihian a lo sawi bawk a. “Kamlala hi hla phuah thiam chauh ni lovin, Mizo ṭawng pawh hmang daihzai thiam em em, Pathian thu ril leh thuk, a chatuan remruat, khawvel awm chhung zawng sermon thiamten an sermon sen loh tur leh sawi fiah tawk hleih theih loh tur, Genesis aṭanga Thupuan thleng chu thu laimu pawh thu tlem te hmanga kheh chhuak thiam a ni” (82) tiin.


Tin, a sawi zelnaah chuan, “Miltona hla ropui Paradise Lost leh Paradise Regained thu laimu pawh hi, Mizo ṭawnga hla chang khat a phuah 

Aw min hrilh rawh thukna ropui,

Ran thleng leh thing anchhe dawng leh,

Vana lallukhum a inzawm,

Lei Eden leh salem thar nen.

 

A han tihte hian a funkim hmel hle mai” (84) tiin.

 

He changkhatnaah chuan Pathian ropuizia uar taka, a puanchhuahna kan hmu a. Aw Ropui ber a tih hi Pathian a sawina a ni a, a hnuah Imanuel a rawn ti leh tho nain, Aw Ropui ber tih chu tehkhinna Metaphor angin a rawn hmang hmasa a ni a. Chawimawina leh Lalna zawng zawng chu Pathian ta a nihzia, chawimawi leh fak a phuzia, Lal a nihzia te chu chatuan chatuana a ta tur a nihzia te uar takin a sawi zel a. Pathian chu lei lal te ang mai maia, lal hun tawp nei mai mai tur a nih lohzia pawh a hla changkhatnaah hian a tarlang tel nghal a ni.


Aw ropui ber haleluia!,

Kan fak a che Imamnuel;

Chawimawina leh lalna zawng zawng,

Chatuanin I ta an lo ni.

 

A hla thunawnah chuan, hlim leh lawman avangin Pathian chu a faka, a ropuizia te chu thuin a sawi chhuak thei lo tih ang maiin, Haleluiah halleluiah Amen tiin a rawn dah tawp mai a ni.

Haleluia haleluia Amen,

Haleluia haleluia Amen.

 

A hla chang hnihnaah chuan Pathian avangin khawvela hnam ze hrang hrang mai bakah vana van angel te nen kan rilru put dan a inang tlanga a, kan lung a rual a, Pathian fapa kraws lerah thihna avang khan, chung lungrualna te chu nei kan nih bakah, Salem thar, (tehkhinna atana Vanram sawina) ah hlim takin tual kan la leng za ho dawn a ni tiin a rawn zaipui leh a. 

Khawvel hringmi hnam ze tinreng,

Angel var nen lung kan rual e;

I tlanna thisen a zarah,

Salem thar tualah kan leng za.

 

Chang thumnaah chuan Pathian finna leh hmangaihna chu a va thukin a va sang em ve aw. Pathian finna leh hmangaihna, hringfate chunga lo thleng te hi Vantirhkoh ṭawngten, lei mihring ṭawngte pawn sawi fiaha sawi chhuah thiam phak rual a ni lo e, tiin Pathian finna thukzia leh a hmangaihna ropuizia chu uar takin a rawn sawi leh a. 

Aw a thukin a va zau em!

I finna leh I hmangaihna,

Thlarau khawvela rimawite,

Leh van ṭawngten an puang seng lo.

 

A hla chang li naah phei chuan a thiam tak maiin mihring, Pathian, a fapa, Kraws leh ran thleng inzawm dan, leh pawimawh dante chu a rawn zaipui leh a. A tir lama kan sawi tawh ang khan he lai changah zet hi chuan, Bible Genesis aṭanga Thupuan thuken laimu hi thiam takin hla tlar li lekin a rawn phochhuak thiam a. Kristiante tan chuan Isua pianna ranthleng leh thing anchhe dawng kraws inzawmna chu kan hre vek a. Min tlan turin khawvelah Isua a lo pianga, hmun tlawm ber ran in pianna atan hmangin, thihna atana thihna mualpho thlak leh rapthlak ber, a hun laia thihna thangtlawm thlak ber Kraws lerah khenbeh a ni zui ta bawk a. Mahse, chung thil te chu mihringte leh vana lallukhum inzawmna siamtu, Pathian leh mihringte suihzawm lehtu, Vana lallukhum hringfaten an chan ve leh theihna tur a ni si a. 

Aw min hrilh rawh thukna ropui,

Ran thleng leh thing anchhe dawng leh,

Vana lallukhum a inzawm,

Lei Eden leh salem thar nen.

 

            A hla chang tawp ber hi he hlain a a thu laimu (theme) atana a ken ti ila, kan sawi sual long chu. Pathian fiina leh ropuina, hmangaihnaa khat a n ih dan te, hringfate tana a inpekna leh inzawmna chhe tawh a siam ṭhat leh dan te auchhuahpuina hla a ni tiin he hla hi a sawi theih bawk ang chu.

 

 

 

Lehkhabu Rawn;

 

RL Kamlala Kutchhuakte – Rev. Chuauṭhuama

Mizo hla leh Chhamhlate – Prof. Laltluangliana Khiangte

Zalenna Ram - Siamkima

ZO TUNGCHAW

Comments

Popular posts from this blog

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

LALṬANPUIA TOCHHAWNG CHANCHIN TLANGPUI - Rohmingthanga Ralte

RÛN MAWI LEH A PHUAHTU VALZOTE CHANCHIN TLANGPUI SAWI ZAUNA - Rohmingthanga Ralte