PALIANA 1871-194 (Aizawl Lal)
- Lawmtea Chuauhang
Thil hlui theihnghilh zel hi a țha lo va. British hun laia Aizawl Lal hmasa Paliana chanchin tlângpui i thlîr thuak ang u.
Tukhuma fapa Paliana Hauhnâr hi Bengkhuaia vai rûn kum 1871 khan Aizawl kiang Tanhrilah a piang a. Vailen lai khan a u Turâwia leh a farnuten Phailênga pêm an rawt laiin, "Kei zawngin vai ka'n bêl ve ang e" a ti a. Tichuan Zosâpte hnên ațanga ziak leh chhiar thiamin, sawrkar țanpui thei a lo ni a, 1894 ațang khan sawrkarin Rahsi hna thawkah a ruai ve ta a ni.
Kum 1907 tâwp ațangin sawrkar pisa hotu, Lusei Clerk-ah a kaisâng a. Kum 1911-ah chuan sawrkarin Aizawl lal anga a ruat, Tlangnuam Lal Lalchhînga chu khawthlang Luangpâwl lamah sawrkar remtihin a insuan ta si a. Lalchhînga aiah Paliana chu sawrkarin Aizawl khawpuia Mizo lal nihna an pe a, a hna ațanga a pension thlengin sachhiah leh fathang eiin Lal nih leh Lusei Clerk nih a fâwm ta a ni.
Lusei pa tih takah Paliana hi pa zaidam leh țawng tlêm, rilru țha tak, pa tê lo, ngo lam deuh a ni a. Ramvah leh thang kam te, lui dunga chawhmeh dap te a peih a, chu lam sawipui chuan țawng duh tak a ni. A țawng tlêm dan chu an kawmchhak pa, Rahsi ve bawk Thangchhîngpuia nên fa tîr hming ngata inko an ni a. Vawi khat pawh an kawmchhak pa chuan, "Zâma pa, i uite pakhat hi ka duh ve a nia aw" a rawn ti a, a chhâng lo rêng rêng a. A hnu deuhvah a nupuiin, "Kawmchhakpa khan uite a rawn dil che a, engtin mah lah chuan i chhâng hlei lo va" a han tih chuan, "Ka rilruin aw ka tih kha" tiin a chhâng a ni.
Vawi khat pawh 1913 kum tâwp lam khan Pu Zosâphluian Thanga a ko va. "Nang Thanga, kan pisa babu lian ber Pu Paliana hnênah va kal la. Kumin krismas hi engtin nge kan hman ang. Sap ramah chuan ruai te țhehin hlim takin kan hmang țhin a; kumin chu vantlâng huapin intih hlimna kan siam dawn em ni va tih teh" a ti a. Thanga chuan a sawi ang chuan a va ti ngei a, kam khat pawha lo chhâng lo chuan lehkha a la a, 'Sial 1' tih a ziak a, "Hei hi pe rawh" a ti sup a. Pu Hluian a lo hmuh chuan, "Eng a tihna nge ka hre thei lo. Sial pakhat a ngai ang a tihna nge, eng nge a sawi va zâwt leh teh" a ti a. A va hrilh leh chuan, "Sial pakhat ka thawh ang ka tihna a nih kha" a lo ti a ni âwm e!
Paliana chuan sawrkar hna kum 37 leh thla 3 leh ni 12 a thawh hnuin 1931 September ni 31-ah khan a chawlhsan ta a ni. Pisa staff hovin thawhlâwm an thawh a, a chawlh dawn țêp September ni 4-ah ruai nên thlahna program an hmang ta a ni.
Kum 78 mi niin 1949 khan Pu Paliana Aizawl Lal chu a fam ta. Fapa 3 leh fanu 4 a nei a, tûn thlengin a tû leh fate an chhuanawm êm êm
a ni.
(Lawmtea Chuauhâng).
Pic:Paliana
Comments
Post a Comment