LU LA ṬHIN/HNAM NIH A ZAHTHLAK
NGE ZAHTHLAK LOH?
(Thlirna pahnih aṭangin)
-Rohmingthanga Ralte
Asst. Professor
Dept.of Mizo, GANC
Kan tunlai khawvel zet chu rilru chak a ngai hle, covid ngaihtuah rengin ramri ngaihven a ngai a. Rimenhawihin, “Hming lem hming lem ka nei lo e, tuisik ringi ka ni e, an tlak ringi ka ni e” a tih ang deuh khan, rilru kal khat pawh a put hleih theih loh a chha chu a ni e!
''Mi lu la hnam kan ni'' tia sawi hi ram leh hnam khawih thil boruak a lo awm hian a ri fo zel a. Keimahni'n kan insawi dan leh hnam dangin 'head hunter' min tih hian a kawh a thuhmun nge thuhmun lo sawi fiah kan tum ang. Tun hnaiah mi lu la hnam/ṭhin kan nihna hi zahpui lek lek ang zawng ṭawng an awm ta zauh zauh mai a, a zia lo lam deuh chu a ni e.
Pi leh pu hun lai chuan doral nei reng reng a hun hmang an nih bakah, ral lu lak kha 'Pialral Permit' a ni a. Rawlrala an chet pawn a theih chen chenah an mi thahte lu hawn an tum fo a. An rammutna a hlat tham deuh erawh chuan an chal vun, sam telin an hawn mai ṭhin. Saizahawla kha hmar lama rawlrala a chet ṭum khan, lam a thui deuh bawk a ni ang. A mi lu hawn khan rim a nei hman a, Sakei paw'n a zui a zui phah a nih kha.
Sa lu leh ral/mi lu lam kha pi pute nun ze pakhat a ni a. Kha tiang hunah khan khawtlangin awm ni an kham ṭhin danah khan an ngai thupui hle tih a chiang viau awm e!
Mawl leh nunrawnna ngawr ngawr avanga mite thah leh an lu lak tum ngawr ngawr kha pi pute chin dan a niin a lang lo. Naupang leh hmeichhia phei chu pasalṭha inti chin chuan an khawih ngai meuh lo ang. Tlema duap deuh erawhin an that duh tho thung ang. An mi thah te lu an hawn chhan pakhat chu 'ral an that ngei tih finfiah nan mai a ni ve bawk.
Mi lu la chak leh mi that tur hrim hrima pasalṭha rawlrala che an awm mang lo a tih ngam ang a, an awm pawn chhiar tham lek an awmin a rinawm. Do an lak leh do nei khua an nih lai zelin an che ṭhin ni berin a lang. Ṭiau ral pasalṭha Ralbilha te erawh rawlrala an chetna kha an ralna a ni thung si.
Tichuan keimahni’n lu la ṭhinte thlah kan ni kan tih hian a zahthlakna pakhat mah a awm lo a, thudik kan sawi a. A zahthlak zawk chu mahni history dik pawm ngam lo nih hi a ni e.
HNAM DANG TE MIN SAWI DAN A HUATAWM?
Hnam dang, kan chanchin ziaka dahtu hmasa leh dah tam bertu chu sap ho an ni ngei ang. Anni khan a chin chhuakin Zo hnam chin dan phung leh sakhaw hlui kawngkal an hre vekin a rinawm loh a. Lu la hnam 'head hunter' an tih hian a chinchhuakin a awmzia a phawk pha lo mai thei. Hei laiah hian a sap ṭawng chuan 'lost in translation' a awm theih ngei a rinawm.
Zikpuii pa thawnthu tawi ngaihnawm 'C.C Coy No.27'-ah khan Ralkapzaua kha, Chawdhurya, pha thei tawh lo tura a inngaih lai chuan, an headmaster chuan “ni lo, ni lo Mizo tan Bengali tluk loh thu a awm em ni? Hman lai paw’n an lu in la ṭhin a ni lawm ni a ti ta mai a. A ni mai awm mang tak e ka ti rilrua, ka rilru ka siam ṭha leh ta a”
Heta an headmaster thusawi hian kawh theih pahnih a nei thei ang. Hman lai pawn Bengali ho chu in ngam em em a lawm a tihrualin, hnam mawl tak vaiho lu la ṭhin in ni lo'm ni tih hi postcolonialism thlirna aṭang chuan a awm thei ang. Zikpuii pa ngei pawh khan Ralkapzaua hmangin lu la ṭhin kan nihzia chu a lo pawm tawh tih a thawnthuah khan a lang chiang bawk awm e.
Lalsangzuali Sailo chanchinah khan, zaipawl zingah telin sap rama hmun hrang hrang an fannaah khan, “a pu chu lu la ṭhin a ni” tiin inhmelhriat tirna lamah khan an sawi ṭhin a. Mahse, sap nawlpui khan an hre thiam pha hauh lo ang, sakhaw hlui kawng kal leh lu lak inzawmna kha. Chutah chuan a kawh theih tak chu hnam mawl leh a tak, mahni mihringpuite lu la mai mai ṭhin. Serh leh sang pawh nei lo ti angin a pawm ngei theih ang. Hnam dangin a pawng a taka ‘head hunter’ min tih ve ngawt hi chu lawm em emna tur a ni lemin a lang lo. An sawi rual chiaha an rilrua awm thei chu hnam mawl leh a tak an ni ṭhin tih hi a ni ngei ang.
LU LA ṬHIN, LU LA HNAM TIH HI A ZAHTHLAK EM!
Thlak loh e le! Sakhaw hlui vawn a nih lai ngat phei chuan lu la thei nih kha ropuina vawr tawp a ni. Nausen, pawh an nuten chem hum chawp tira, mi lu laksa an va kik tir ringawt paw’n, ral that angah ngaihna khawvelah khan a aia ropui a awm lem lo.
Tun lai khawvelah pawh lu la ṭhin, sakhaw hlui kawngkala pawimawh em em nei hnam nih hi a la zahthlak chuang loh. Kan history hian kan nihna dik tak min pho chhuah sak ṭhin a. Keimahni'n “mi lu la ṭhin kan ni” kan tih hian dawt sawi lovin thu dik kan sawi tihna a ni. Mahni history kan zahpui ṭut a nih erawh chuan inenchian ngai khawpa dazat kan ni tawh zawk tihna a ni ang.
Eng vangin nge pasalṭha ten sa leh ral lakah an hming an chhala, an chham chhuah fo zel. Pasalṭha huaisen leh ral hrat, mi'n an lo hriat phahna ṭhin kha ni. An ral beihte tana pasalṭha hmingthang hming chhal ri han hriat lauh lauh chu a nuam vak lo ang. La patuai deuh tan phei chuan ‘kha a khawng’ mai thei ang. Amah pasalṭha rorum Hranghleia’n
Keimah Hranghlei Vanhnuaithanga
Halkha zathang pal ang dotu,
Ka tawnah tui ang an nem duai duai.
tia an chham kuk kukte kha Halkha ho tan khan a huatawm tel dawn bakah, Hranghleia a mi mal taka hmachhawn kha a chakawm loh phah fo ngeiin a rinawm a, chutih laiin Hranghleia lama ṭangte tan erawh a thlamuanpui awm viau thung ngei ang.
Chutin, sa sualin in mi la ta se! Bawkkuia latu sakei ngho lehlam bul, mi sehhlum nghal thei mai lo ang khan. A mi lak chuan, chhan tlak a la awm thu sawi mawlh mawlh se. A chhan tur zingah pasalṭha huaisen leh hmingthang takin, a hming rawn chhalin, a chhan dawn thu chhamin, an mi chhan tur khan lo hre ta se! A thlamuan phah ngei ngei ang. Thla kohnaah te hial pawh an hming an chhal ngat ngat zel kha maw. Engvangin nge bawhhla leh hlado an chham ṭhin, kan tar lan tum a chiang mai awm e. History ringawt piah lamah sakhaw hlui kawngkal pawh kha kan hriat chian hi a la ṭul reng a ni.
Hmelmate lakah kan pi leh pute lo chin dan 'lu la ṭhin' kan nih dan sawi hi a zahthlakna pakhat mah a awm lo a. Kristian kan ni tawh emaw tawh lo emaw! Ram leh hnam thilah chuan kan lo nih tawhna ṭhin zawng zawng pau pui kha a pawina a awm lem lo. Vaupung na hi mi dawih deuh tan chuan zamna tham a tling thei fo.
Mahse, hnam dangin, lu la hnam min tih ruala, mawl tak ang leh rawng tak anga ngaihdan an neih nghal theihna tur angah chuan lawm chi a ni ngai lo thung ang. Mawlna te atna te hi khawiah mah khawvelah hian a awmin a lang lo a. A tehna leh bukna kan khaina hmun aṭang chauha lo awm ve zawk mai niin a lang.
Lu la ṭhin kan nihna zahpui ta lek lek an awm tan takah chuan... Lu tarna sahlam pawh ding a la awm lai hi chuan sawi bo tum phet loh a ṭha hle ang. Sahlam hi lu khaina ni lo ta se, thing pangngai ve mai mai tur a ni si. Mahse, hnam dang hovin 'jungle admi' ti ang vel leka an, lu la ṭhin kan nihna an sawi erawh chuan lawm huam loh tur.
A hranga lu lak chem leh sahlam nei hnam hi khawvel dangah hian awm ve tak maw?
 |
Chawngtlai khaw Sahlam
|
ZO TUNGCHAW
Comments
Post a Comment