MIZO LO TAKIN KHAWSA RIH MAI ANG U! - Rohmingthanga Ralte

MIZO LO TAKIN KHAWSA RIH MAI ANG U!

Rohmingthanga Ralte

Assisatant Professor

Dept.of Mizo, GANC

 

Kan thupui teh tawp hi a chhung thu kan chhiar hma chuan helh mai a awl viau ta ve ang! Mahse, he hripui len chhung na na na hi chu kan hnam chin dan phung, Zonun mawi kan tih ang chi kha kan him tlan nan kan bansan rih ngai a awm tlat. New normal an tihah hian, Mizo hnama thil mawi tak tak thleng ṭhin kha, Mizo takin kan thlen tir loh a ngai rih a ni ber e. Kan culture leh tradition te erawh kan bo hlen tak tak thei dawn chuang lo a.

 

Mizo te hi inhmelhriat lawk miah loah pawh vawi khat inhmuhnaah in khaw dang sial en hru mai lo a, titi khawma, inṭhut hnaih seuh seuh nuam ti chi kan niin a lang! Khawi i emaw hmuna han chhuah khawmte hian kan inngainat vang ni maw, insi rialin kan inhawrkhawm leh tuau zel a. Covid duhthusam ang zela awm hi kan thiam zawk tlat si a nih hmel a.

 

Zo hnam nuna thil langsar em em ṭhin chu, ‘mi dangte hmai zah ti nâ tak kan nihna’ hi a ni. “Zawng hmai zah pawh a na” tih ṭawngkau chheh hial te nei kan ni a. Hmaichhana thil ngaihthlak nuam lo lam han inhrilh thawr mai te hi kan hrehin, nuam kan ti lo tlang a. Hawihhawm loh nih kan hlauin, kan thil sawi hreh leh duh loh chu a pehhel dan tur kan zawn ngar ngar ṭhin a nih hi.

 

Tawn hriat aṭangin thil han sawi ila. Mahni tawkah ka theih tawpin ka fimkhur a, vanduai avang chuan he hri hi ka kai ve thei tih pawh ka hria. Petrol lak duh ngawi ngawih, la tur an intlar tam lutuk avanga ka hel hi ni tam a ni awm e. Mi punkhawm leh tamna deuhte hi pumpelh hram hi kan inven ve theihna hmasa ber a ni. A theih loh tawpkhawk hun chu a awm ang. Mi ṭhenkhat hi chuan kan hlau tak tak lo em ni aw tih turin, kan khawsak duh danah hian hmuh theih a tam mai si a. Mi zingah hmaituamna vuah ṭha duh lo, mi dangte si cheta awm tum tlat ang hi bank lamah te hian an la tam hle. Hauh tawn tawn ngai hi hmuh tur kan la awm reng mai nia!

 

Tlem lai deuh khan mi mal damdawi (private) inah, damdawi ka kâi e ka ti a. Doctor ward fan chhung, damdawi in pawn lamah kan nghak a. Mi dang nghak ve te kha, si-tepah dar insi ṭhup titih deuh thawin an ṭhu tlar put a. Ka dawih vang leh hlauh bik ngawr ngawr vang pawh ni lovin, tun laiah khatianga awmkhawm kha a dik lo tiin, an lak ata chu lirthei hunna (parking area) lamah, hlam 2 dan vela hlaah ka awm ta char char a. Khatiang awm lo tura inhrilh kha damdawi in lam mawhphurhnaah kan dah niin a lang a,  an tih tur a dah mai lovin, keimahni ṭheuh tih tur a ni.

 

Doctor awm hnuah min koh luta, Doctor nghahna tur hmunah chuan ṭhutna seipui pui kha a in hung ngir khup a. Ka hnung chiaha rawn lut, pa upa lam chu ka bul setah rawn ṭhut a tum a. Zah leh mawi lo lam pawh ka ngaihtuah peih tawh lo. “Ka pu, inṭhut hnaih lo ang, saw tah  ṭhuthleng hmawr tawpah sawn va ṭhu teh” kan ti thawr a. A ṭhu ve mai a… kan pate rual zet a ni nain! Nun dan phung thara awm mai hi kan harsat tlat.

 

Hetianga ti tawk leh sawi ngam tawk kan awm loh hi chuan social distancing hi a insiam tak tak theih dawn loh a ni e, a theih loh tawpkhawkna hmun chu a awm na meuh mai! Au lung lungte pawh i hreh lo ila, kan Mizo zia nena inmil lo deuha kan awm hi tun atan chuan kan himna tana ṭangkai a ni mek. Tun lai phei chu phung velh an sawi ang maiin, hri kai an pung leh hluai ṭhin nen. Chuvangin kan hun tawn mekah hian Mizo lo zeta nun leh ṭawng tlan te hi a ngai ta a nih hi!

 

Pa pakhat chuan facebook-ah, “Pawnah hmai kan tuama, in chhung an lo luhin, an la thlaa min be leh si” tiin a fuh loh dan a rawn sawi a. Kei pek chuan “heng hunah hian hmaituamna phelh lovin indawr ang u” tih hi i hreh lo tlang teh ang u tiin ka va comment a. Ni e, dan leh thupek kengkawhtu kan ni vek lo mai thei. Mahse, he hripui laka inven dan leh kan him theih dan hre vek tawhtu kan ni. Inhmaizah avanga kan duh loh dana thil a thlen dawn chuan sawichhuah nghal mai, a hnua sawi leh mai maiin awmzia a nei tam tawh loh thei si a.

 

Kan hun hman mekah hian a sasehah tak thil tih leh sawi hi a ngai mek a. Awmkhawm deuh a ngaihna hmunah pawh inhlat tlanga awm (social distancing) te hi tute kut leh mawhphurhna bikah mah dah loh a ṭha ang. Thuneitu leh dan lekkawhtute siam turah chauh kan ngai a nih chuan ngaihdan dik tawk loh thlak vat ngai a ni.

  

Mithiam ten an thlirlawknaah phei chuan Mizoram chu December thlaah hri kai mi 5000 vel kan awm ang an ti a. September ni 10 lama inkaichhawn tam lutuk avangin, kan han inkharkhip thar leh ṭhin a nih hi.  Hetiang a nih phei chuan mi tin hian fimkhur leh uluk zawka invenna kan kalpui a ngai. Chanchinthar lamah lah hmaituam loh vanga man leh pawisa chawi hi hriat tur an awm reng a. Hmaituam mai hi thil har lo tak a ni a, haihawt vang hmaituam loh pawh hi sim tum rih chu a ngai a ni e, a hri kai palhin a pawi dawn bakah, in man tawh hnuin chhuanlam a tling dawn si lo. 

 

Hmai kan tuam loh hian keimahni tan a hlauhawm piahlamah, hmaituam ṭha em em te kan va biak leh kan bula awmte tan khan, a hri kan lo kai ve palh chuan a hlauhawm tel vek tihte hi hre thar leh ila. Duh reng vangin tuman a hri a kai lo kan tih mek lai hian fimkhur tawk lohna avang erawh chuan kan kai thei miau si a, chu chu kan dinhmun dik tak pawh a ni.  

 

            Tin, insawiṭhaih ni lovin, heti zawng hian ngaihtuahna te i hmang teh ang u. Kan fimkhur loh vanga hri kai thei kan ni a. Hri chu lo kai ta ila, chhungkua eng angin nge kan chawh buai ang, sum leh pai lama min nghawng dan tur chu thuhran.  Hri kai ngawr ngawr piah lamah hian buaina tam tak a keng tel dawn tih hi hriat lawk harsa lo tak a ni. Tin, Mizoram chhung bika, hri avanga nunna chan kan la awm lo tiin, kan lo uphuk lungmuan viau thei a. A hri kai zinga nun chan kan ni leh si vaih chuan, “miin khawvel hi a pumin nei se, a nun chan si se” tih ang mai kha a ni dawn. I him nan kan him nan, invenna man tlawm ber hmaituam leh kutsil uluk hi bansan mai lo ang u. Ṭhahnemngaihna nen kan han auchhuak veleh a ni e, kan him tlan zel zawk nan.

 

 

Dt 19.8.2020

 

ZO TUNGCHAW