KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

Literature, Zonun leh Thukhuh! - Rohmingthanga Ralte Assistant Professor, GANC

LITERATURE, ZONUN LEH THUKHUH!

Rohmingthanga Ralte

Assistant Professor, GANC

 


(Kan tunlai thil awmzia hi ning tawk an lo awm leh ṭhin a. Social media hian min salbehzia kan hriat a ngai. Fb trending ang chi kan hne a nih chuan keimahni zawk hi social media lam aṭanga kan inthuruk a ngai tihna. Kan hne thute sawi turin kan la online tho si. Social media power hi an namai lohzia chu...)

 

Ziaka dah chi leh ṭawngkaa sawi chi a awm tihte hi kan hriat hran zel a ngai. Kan tunlai boruak tawn atangin. 

 

Literature hrilhfiahna pakhat chu, ''Mawi taka thuziak dah'' tih a ni. Ziaka dah chu a ziaktu an liam hnu paw'n kumkhuain a awm theih tawh thung avangin. Tin, a ziak chhuahna hmanrua pawh kan ulukin kan duhtui tur a ni. Hnam khat chhunga thil thleng ngat phei chu.

 

Kan history-ah hian ''Mi hur zawn'' chanchin a awm. Mahse, a hriate'n ziakin an dah duh lem lo. Hnam nun mawi lo chu an thup mai. Sap ho pawn an history-ah thailan duh loh tam tak an nei. Thangliana chungchangah pawh. Thu leh hla kal fuh lovin thil a tih pawi theihzia chu kan history-ah hmuh tur a awm. Tin, kan culture fuh lo lai siam ṭhat nan pawh hman a ni ṭhin. 

 

Mizote hi thukhuh culture, hman ata nei ṭhin kan ni. Mi ṭhenkhatin inhrilh tlang mai turte an han ti tak naa, chutiang a nih chuan kan culture-a bet tlat ''thukhuh'' chu kan bosal dawn tihna a ni a. Mahni culture mausam zawnga kal hi khawvela thil ṭha lo ber a ni ang! Hnam bo nihna kawng hmasa ber a ni. 

 

Ṭhenkhat chuan rilru zau ang deuh ziazangin, huatthu te an han nei lo der vel a. Tin, thil hi thliar hran thiam a pawimawh khawp mai. Keini ang duang mi chhe daikil kara mi (mahse, mi dangin tiang hian min sawi se, ka duh dawn miah lo) hi thi vei ta ngut ila. Ka dam laia ka fel loh nate chu an sawi a nih paw'n tu khaw khain an bengkhawn tha peih dawn lo. Ram pum hriat khawpa hming nei leh he laia kan unaupa, a nun duhdah vang a thih thu, a vuituin a sawi vel kha, huang khata dah tur a ni ngai lo ang. Tin, ziak phei chuan dah loh tawp a ṭha ber ang. Sawi chuan an sawi zawh rualin, a reh ve leh mai dawn.

 

School lama thuneitu ni ta ila. Ka tih hmasak tur chu Rev. Zairema'n thiam leh mawi taka a ziak, ''ṭhukhuh'' essay, kan hnam nun nena inzawm tlat kha zir turin ka chhawpchhuak leh ang. 

 

Tin, Social media khawvela chaltlai tak tak kan tam tak avangin. Ṭhangthar leh zawkte zir turin Liandala'n, ''Aia upate zahthiamin'' tih hla thiam taka a phuah, moral lesson ṭha tak nei kha zir turin ka ti bawk ang. 

 

Kan sawi pahnih zir hmante kha chuan tlemin kan hnam nun hi kan man deuh zawkin ka hre ve ṭhin. Aia upate han fiam ve thin mah ila. An aw ki a danglam hunah chuan ngawih a hun tih kan hre tawh mai ṭhin. 

 

A nih thu chu khuh lo ta ila. Heti hian zingtin au ta ta ila. ''Ka fb ṭhiannu pakhat hi, a hmel a chhe khawp mai'' tiin mention kher zel ila. Ka ṭhiannu pakhat pawh ''A tawi bing si, boot kapnawt a bun ve sek ti ila''. Kan in ṭhian reng ang nge, kan inblock vang vang ang. 

 

A nih ka thianpa ''Cvl Faktea chu a hang dum, hmelchhe ve si a. A ler bawk si, zahna a tlachham bawk si te ti ila...'' a lung a dam meuh ang maw?

 

Kan ṭhenawm tlangval fel vak lo thi chu. an in kawt velah, ''a chhungte tan pawh a nuam zawk ang, a thawven thlak zawk ang. A sualin, chhungkua a tibuai nasa si, ṭhenawm khawvengte paw'n kan ning, puan kan pho ṭha ngam lo'' te lo ti vel lung lung ila. Lawmthu min hrilh ang em? 

 

Thukhuh a ṭul lo ti ho hian dawt dawt, anmahni pawn an pai ṭawih theih miah loh tur sawi an mai mai a ni. Mizo kan inti ve a nih chuan. In lawm vak loh te kha tinge in lawm lohzia te hmaichhanah in hrilh mai loh. Mi dang bula rel kual zut zut lovin. 

 

Thih hnua infak a ṭul lo kan ti maw? Infak aia ṭul zawk chu eng nge? Thih hnua infak ṭul lo tite hian an damlai paw'n mi dang an fak lek lo ang! Opposite zela rilru pu hi an awm ve hrim hrim. Phunchiar, mi thil tih apiang sela, a ṭha zawk kawng kawhhmuh tur hrechuang lo ang kha an ni a!

 

Ka chanchin ṭha leh chhe lam hi keimahni'n kan hrechiang ber a. Mi dangin min sawi sak hi a ngai kan ti miah awm lo e. Mi dang chanchin ṭha lo pawh sawi ṭul ti lo kan awm ṭeuh ang. Hmangaihna leh duhsakna tel loa inhauhte hi... duh miah lo an tam ang. Hauh naran hi a dawngtu tan a ninawm... 

 

Kan Zonun ze pakhat hi kan bosalin, kan mausam ngai tur a ni lo. Kan nun ho nawm zel nan kei chuan thiam taka ''Thukhuh'' hi ka thlang zel dawn a. Mi huatthu sawi aiin an lawmthu sawi a nuam ka ti zawk a. An lawmthu ka sawi theih loh rau rau chuan... 'Chengkawl ang maia ngawih reng mai' chu ka duhthusam a ni bawk!

🙂

#RH8119

 

ZO TUNGCHAW

 

Comments

Popular posts from this blog

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

LALṬANPUIA TOCHHAWNG CHANCHIN TLANGPUI - Rohmingthanga Ralte

RÛN MAWI LEH A PHUAHTU VALZOTE CHANCHIN TLANGPUI SAWI ZAUNA - Rohmingthanga Ralte