KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

ZALENNA FAMKIM - Rohmingthanga Ralte Asst.Professor


ZALENNA FAMKIM
Rohmingthanga Ralte
Asst.Professor
 
Literature hi chu a thiangzau helh helh teh a nia aw. Siamkima’n ‘Zalenna Ram’ a tia, Mafaa’n ‘Chawlhna Tuikam’ a lo ti then bawk a. He Zalenna Ram leh Chawlhna Tuikamah hian i sulhnu hriatreng hlawhna tur a awm a; I ṭobul aiin a pawimawh zawk. He ramah hian grammar nena i zin chuan, sel leh phunna tur kawi tinah i hmu thung ang.
 
Mahse, chu hmuna lengte chuan grammar rama mite chu an ngai ve ngai si lo. Dikna, famkim sa aiin lunglenna leh mawina hmanga dika pawm theihna chu he ram ze danglamna leh a hlutna chu a ni thung si. Khai mah aw:
 
Lallianmawia Pachuau ten ‘Dawt leng an sel’ an ti ringawt maite hi ṭawng lama mi kherkhiapte tan chuan sawi zui hrep aia sawi zui loh law law chakawm a ni zawk ang. Mahse, an pal hnawk lui tlat hian zalenna ram leh chawlhna ram nawm dan a tifiah em em thung si a.
K. Hminga hla ṭhenkhatte hi han enzui mai mai teh ang:
 
“Awm lo ta la, ka hlimna a chuai ang a,
Awm lo ta la, ka hringnun a nguai ang a.
Thliarkar vakvai ten lawng mi an ngai angin,
Aw ka di ka hringnun hian a ngai che”
 
Ṭawng dik tehna tiang i vilik chuan a dik loh dan i hmu ṭeuh ang?
‘Awm lo ta la’ tih ai chuan ‘awm ta lo la’ tih chu ṭawng kal phungah a dik hmel zawk lo maw? Awm ṭhin awm ta lo zawk kha a ngaih chu a nih hmel zawk si a. Awm lo chu ngaih theih a ni em; Thil awm miah lo hi sawi vak tur a awm chuang lo em?
 
Mahse, zalenna ram aṭang chuan rhetoric leh prosody hmangin han bih ve ta la. ‘Awm ta lo la’ tih ai chuan ‘awm lo ta la’ tih chu a thuluang (rhythm) a dik zawk lo maw? A sawi tum chu inang lo hret mahse, hlaah chuan thuluang ṭha leh mawi zawk chu zawn a ṭul fo, mawina leh lunglenna tukverh aṭanga thlir tur a ni fo.
 
‘Thliakar vakvai ten’ han tih tawp mai chu a duhthawh deuh em. ‘Thliarkara vakvai ten’ ti se, a dik chiah ngei ang. He tehkhinna (allegory)-ah hian thliarkar leh mihring a tehkhin lo a, thliakara lawng chhiat avanga tang mihring ten, lawng lo kal remchang thut tur an nghakhlel em em ang hian di nena inkara inthlakhlelhna chu a sawi zawk a.
 
Mahse, kan sawi tawh kha hla phuahtute zalenna a hmang ve pawh ni fahmiang. A dik zawk hre mahse mi ṭhenkhat hi chuan critics te buantuala an sehhmeh atan fing takin thil hi an vawrh chhuak ve ṭhin a.
 
Poetic technique aṭanga ena pawi ta ber erawh chu a tehkhinna hman hi ‘metaphor leh simile’-ah a chiang ta lo tih mai te hi a ni. Mahse, a dawngtu lehchhuah dan kha zalenna rama chengte lalna a ni ve leh si.
 
Tin, he hlaah hian tehkhinna dangdai tak hmuh tur a awm leh a, Mizo hla phuahtute hian an hmang tam lo in ka hria a, ka hre sual thei tho bawk a. Chu a tehkhinna chu ‘Metaphysical conceit’ a ni. Sap hla phuahtu lam erawh chuan hman an thiam viau a, JohnDonne-a te nuam tih chi... “Metaphysical conceit an tih tak ber chu he khawvelah thil awm, hmuh theih thil leh mihringte inanna lai tehkhinna hmanga kaihkawpa vawrhchhuah hi a ni mai awm e.”
 
“Min liam san chuan ka thinlung a hliam ang a
Min liam san chuan ka marphu a hniam ang a.
Hmanlai thlalak hlui rawng nei lo ang maiin
Aw ka di ka hringnun rawng a chuai ang”
 
Hmanlai thlalak chu a dum leh a var chauh a nih ṭhin chu mitin hriat a ni. Hringnun hian rawng chu a nei lem lo a; mahse, nun te a nguaiin a, a hlim lo ṭhin a. Chumi tehkhin nan chuan thlalak rawng nei (colour) ai chuan rawng nei lo (balck & white) hman chu a inhmeh ta zaih mai nia.
 
Tehkhinna hman hi a thiam riau mai, nature leh hringfa te han kaihkawpa, a tehkhinna hman te hi a nalh viau mai. An inanna lai a tehkhin dawn emaw tiin an inan loh theihna lai a vawrchhuak daih hi a danglam ve leh tlat.
 
Biocentric/ism hmanga a tehkhinna te hi a mawi phian:
Furkhua leh ruahtui chu kawp tura duan,
Pangpar leh khuaite pawh kawp tura duan,
Vanzawla chhum leh nizung pawh kawp tura duan,
Nang leh kei erawh hrang tura duan
(Ziak peih tawh lo, a ṭul zawk buaipui laiin a ṭul lo zawk hi a lo lang tlat ṭhin. Thlalak hi eng leh thim inlaichinna a ni e 😆)


ZO TUNGCHAW

Comments

Popular posts from this blog

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

LALṬANPUIA TOCHHAWNG CHANCHIN TLANGPUI - Rohmingthanga Ralte

RÛN MAWI LEH A PHUAHTU VALZOTE CHANCHIN TLANGPUI SAWI ZAUNA - Rohmingthanga Ralte