KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

ENGTIN NGE NI DAWN? (Article) - -Rohmingthanga Ralte Assistant Professor Govt. Aizawl North College

ENGTIN NGE NI DAWN? (Article) 
  -Rohmingthanga Ralte
 Assistant Professor 
Govt. Aizawl North College
 
            Khawvel hmasawnna leh changkanna vangin mi nawlpuiin smartphone kan hum ta fur a. Kan tapchhak zawl, kan bu zawl aangin duh duh, engkim tih theih deuh thaw kan hmu theiin, duh duh sawi theihna dawhsan mi tin pek kan ni a. He dinhmunah hian chiang taka intluk tlanna chu kan hmu awm e, India Prime Minister te nen kan tih theih chu social media-ah hian a in ang tlang vek a, kan thuchhuak mite ngaih pawimawh dan erawh a inang lo mai a ni. Social Media (Whatsapp, Facebook, Instagram, Twitter etc.) hi Mizo zingah pawh hmang kan tam hle tawh a. Thu leh hla inhriat pawh tawn nana a hata leh chak em em rual hian thil pawi a khawih theih dan leh a chakzia erawh kan hre tel lo leh hin niin a lang. Social Media tih vanga duh duh, thubelhchian dawl lem lo te pawh sawi mai mai theihna emaw ti hi kan zingah hmuh tur a awm leh \hin a. A pawi tak zet, mi \henkhat phei chuan case te pawh an awrh phah nawlh nawlh mek a nih hi maw!

            Social media mi \henkhatin kan hman dan kawngah hi chuan Zawngte aia kan changkan (smart) chuan bikna a lang awm lo e a? Kan thu hmuh ang ang finfiah ta nge ti lovin kan kheuh kual kan kheuh kuala, hmun hran hranah kan vawm darh zung zung a.  Thubelhchian dawl lo a darh tam phah fo. ‘Dawt sawi thei deuhin, a dawt sawi a darh kual zel, a tawpah anmahni ngeiin an dawt sawi a awi leh’ an tih ang deuh te kha kan ni awm e.

            Covid 19 vanga kan inkharkhip tan tirh lamah phei kha chuan mipui vantlang tichiai thei thu leh hla kha a darh tam em em mai a. Mizoram Police lamin chak takin hma lain, thubelhchian dawl lo vawrh darh tute kha an man chhuak zung zunga, a lawmawm khawp mai. Hetianga thubelhchian dawl lo vawrh darh \hin zingah hian kum naupang lam aiin kum lama upa an tam zawk lehnghal ta dah a. Mizoram Police (I.G: mizorampolice) in an instagram page-a an tarlan dan chuan thubelhchian dawl lo vawrh darh avanga an man tawh hi March ni 9 leh May ni 20 inkar khan mi 20 chuang a ni tawh awm e. (a zat chiah hi sawi sual palh a hlauhawm, \henkhat chu a hlawm anga man te an awm nen). Heng an mi man zingah hian a naupang ber chu kum 19 niin, mi dang ho hi kum 30, 40, 60 chung lam te an ni hlawm tih Mizoram Police I.G Account a\angin kan hmu theih a ni. Zirchianna (research) awm lo mah se kum upa lam man an tam zawk chhan ni thei awm a lang pakhat chu, kum lam upa te hian social media kan tih zingah Whatsapp hi an khawih tam a, Facebook lam hi an khawih tam meuh lo a. Tin, FB hi internet te a chak tawk lohna hmunah chuan duh anga hmante pawh Whatsapp ai chuan a lo har zawk a. A hmingin Account te han siam ve mahse, an en lutuk ngai lo niin a lang. Thawk khat lai phei kha chuan FB fiamthu group lama an post \hin te kha, mi \henkhatin lo copy chhawngin Whatsapp group lamah te vawrh darh a tam em em mai a. FB lama an post na hmun leh fiamthu a nih dan hre lo kha chuan thu tak hla tak emaw tiin awih tawk kha an awm nual zel. FB leh Whatsapp khawih kawp \hang tan chuan fiamthu mai mai a nih dan kha FB lamah awlsam tein a hmuh theih \hin thung a, FB khawih ngai lo tan chuan awih mai zel pawh kha a awm viau tho mai.


            Whatsapp-ah hian mi pakhat hi group sawm chuangah kan awm furin a rinawm a? Chhungkaw group, \hian group, hna thawhna lam group, chanchinthar group leh eng group emaw neuh neuhah kan awm kual fur ang a. Mi \henkhat phei chu group za (100) chuangah te an awm nia! Chutiang a nih avang chuan group pakhata kan thu hmuh ang hi group hrang hrangah a ngai ngaiin kan hmu nawn tluk tluk zel fo. Group pakhatah hian member 200 chuang a awm theih a, khang mi hrang hrangte khan kan thu hmuh ang ang chu finfiah loa put darh mai kan ching ta si. Tichuan thudik leh dik lo pawh la hmun kang an sawi ang maiin, a darh zawih zawih zel mai a ni.

Tun hnai (29.5.2020) ah pawh thu belhchian dawl lo pahnih an darh leh chiam a, mi mal pawisawina ang leh intih hmingchhiatna ang te a nih loh avangin Police lam hian hma an la lo niin a lang a. Mahse, ni dangah pawh finfiahna awm lo, rin dan nena chawhpawlh thu ang hi chu vawrh darh zel loh hi Social Media kan hman dan kawnga kan zir tur pawimawh em em pakhat a ni. Tun hnaia thu belhchian dawl lo pahnih: Chakai leh sairil rah, Chakai sairil rah ei chu mihring ei atan a hlauhawm tih leh Assam Total Lockdown chungchang, Covid a darh nasat avanga inkharkhip tlat tum anga sawi a awm leh te hian mi tam tak chu min ti chiai leh hman hle. Chakai khawrh sumdawng \hin te tan phei chuan a huatthla la viau ang, eizawnna leh sumdawnna nasa taka a chhe zawnga a nghawng theih avangin. Tin, Assam pawh tu emaw fing inti fal, fing zik tluak si lovin lo in Assam Total lockdown neih tir  a tum ringawt avang hian India Cigarette chu lei tur a vang leh nghal phiarh a, mi \henkhat an lo inlei khawm leh tak vak avangin dawr \henkhat chu a ruak leh hei huai tawh nia (30.5.2020 hian). Kan thusawi hian nghawng eng ang nge a neih theih tih ngaihtuah tel loa, kan duh duh kan sawi ringawt hi chu a \ha lo tak zet. Tin, inven sen loh hun pawh kan nnei ang a, \ul lo zetah case kan awrh ve mai ang.

Social Media chakzia hi kan sawi fo a, beng pawn kan hre tam mawlh mawlh viau ang. Kan Smartphone hi naupangin chemte zum hriam em em mai a hlauhawmzia hre loa, a khalh ang deuh hi a ni a. Naupang chuan chemte hlauhawmzia leh thil pawi a khawih theihzia hre pha lova, a duh dana a khalh a khalha, a fawng lam leh a hriam lamte a hum thlak kual fo chuan a tawpah amah a intipalh ngei ang. Chemte chu nalh hle mahse, thil rapthlak tak tak pawh a hmangtu a zirin a ti thei si a. Chutiangin kan smartphone te hi \hain nalhin, a man pawh to in tlawm viau pawh ni se, kan awlsamna aia harsatna min siam theitu ang zawnga kan hman chuan thil \ha lo zingah chhiar tel a ngaih phah thei a ni.

Tichuan heng thu thang dik lo leh belhchian dawl lo te hi engtin nge kan pumpelh theih ang? |ul loah mi dangte chiai leh thlabar lovin engtin nge kan siam ang, mipui kan thu hmun fo thei si lo a. Mi \henkhatin an awih miah loh hi mi \henkhat chuan Luka ziak tluk thaw thangin an lo ngai leh mai zel bawk si.

Mizo te zingah Social Media pahnih FB leh Whatsapp khawih kan tam ber hmel avangin he lam a\ang hian kan pumpelh dan tur rawtna han siam teh ang, a hre ber leh thiam ber erawh kan ni lo tih inhre chungin, \hahnemngaihna avang zawkin. A hma lama kan sawi tawh angin \halai lam hi chuan Whatsapp bakah FB lam pawh hi an khawihin an en tam a, thil dik lo pawh finfiah zung zung a awlsam a. Tin, tlema dilchhut leh finfiahna duh chuan Mizoram pawn lam thil phei chu Google leh Social Media dang a\ang tein finfiahna an zawng fo \hin a. An zing a\anga thu belhchian dawl lo chhuak hi a tlem phah niin a lang. Upa lam leh FB hman \hat theih lohna hmuna awm te emaw Whatsapp bak khawih vak ngai lo te erawhin, an thil hmuh ang ang kha an lo awih mai zel \hin a. Finfiah leh si se lamte kha an tum ta \hin si lo. Chu chuan thu belhchian dawl lo kha a tih pun lun phah ta \hin. Hmang ve suh u tia inkhapbeh a theih ngawt a ni si lo a.

Sawi tawh angin Whatsapp khawih ngawr ngawr tan pawh mi pakhat hi group eng emaw zata kan awm avangin, group pakhata kan thu hmuh a dik ngei em, sawrkar thuchhuah rintlak a ni em tih ni lo, a ziaktu leh chhuahtu pawh inziak lang chuang lo ang hi chu group dangah thawnchhawn (forward) mai zel hi simin, ti lo ngam ila. Tin, group khata kan awmpui te kha group danga an awm ve \euh avangin, group dangah kan thu leh thil hmuh ang kha chu an lo hmu ve zel turah ngai ila, a sual tampui lo ang. Thu belhchian dawl lo ah ngat phei chuan mi dangte beng tihvar sak hi tum lo ngam zawk ila, mahni’n kan hriat chuan duh tawk ngam mai ila, thu belhchian dawl lo darh vak hi a tlem phah ngeiin a rinawm?

Tin, chhungkaw whatsapp group hi kan nei \heuhin a rinawm a. Hei hi \angkai taka a hman theih dan chu inzirtir nan a ni. Tunlaiah chuan chhungkaw tam tak chu chaw te pawh zing leh zan lamah pawh ei rual \hap \hap loh hun a tam ta. Hmelchhiat lai an tih \hinah hian inzirtirna leh inzilhna hun te a awm tawh meuh lo ang chhungkaw \henkhat tan. Tin, \awngkaa inhrilh rengte hi a ninawm chan a chan chang a tam a, a hrilhtu leh a ngai thlatu tan pawh. Chuti a nih chuan kan chhungkaw group \heuhah khan, thu belhchian dawl lo, thu puarpawleng mai mai chu tuman vawrh dar loh tur tiin inhrilh nawn tlang fo ila, upa lam Information Technology lama chinchang hre lo zawk an awm a nih pawn, naupang lam a chinchang hre zawk tan pawh ziaka thil inhrilh hi chu a hrehawm lem loa, a remchang ber zawk a ni.

Sawi tur tam tak leh sawi \euh tur awm mahse, he mi chinah hian duhtawk phawt mai ang. Tichuan, kan hmuh thu hmuh ang apiang hi thawndarh (forward) lo ila. Kan beng hi tivar ila, mi dang beng tihvar kep chu tum ta lo mai ila. Simat fawn (smartphone) hum \heuh \heuh. An en ve mai fahmiang. Tin, social media lama sawrkar department \henkhat DIPR, Mizoram Police page ang te hi zuitu (follower) an tlem \hin hle. Hengte hi thubelhchian dawl leh dawl lo finfiaha, en nan a awlsam a, a \angkaina hriain zui (follow) te hi uar thar tlang teh ang u. Keimahni leh keimahni kan intichiai tawn kual reng ringawt mai hi, a changkang lo em mai!






Thu Lakna:
Mizoram Police I.G Account (mizorampolice)

Comments

Popular posts from this blog

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

LALṬANPUIA TOCHHAWNG CHANCHIN TLANGPUI - Rohmingthanga Ralte

RÛN MAWI LEH A PHUAHTU VALZOTE CHANCHIN TLANGPUI SAWI ZAUNA - Rohmingthanga Ralte