KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

Phaiphuleng Lenmawii Book Preview - Rohmingthanga Ralte




 
 
(28.07.2107 @ I&PR Auditorium. Last minute OC training avangin ka kal leh thei lo nain, min lo chhiar chhuah sak hram)

Phaiphuleng Lenmawii Book Preview

THUHMA :

A ziaktu Sangtea nen hian zirlai pawl lam atangin kan inhriaa. Mahse, keini aiin zirlai pawl lamah hian a ring a rawlh lut hmasaa, kan inhman ve tan hi chuan hna lam pangah a buai tawhin ka hria. Kan inhriatna pawh thangkhat lian dawn a lo ni ve leh tawh reng mai. Lentlak a rual chiah loh avangin innel tak leh inkawmngeih tak chuan kan khawsa ho hman chiah loa, mahse khawi i maw laia inhmuh nikhuaa inbiak a rem loh tum pawn, mit leh kut hmang ten chibai erawh kan inbuk ve fo thin.

Sangtea kha tawng tam lem lo chi niin ka hre ve a. MZP im MUP building officea an luah lai khan kan inhmu fo thin a. A ni kha sawi tawh angin, mahni hna lamah khang lai khan a buai tawhin ka hria a, keini kha MZU lamah MA kan zirlai a ni ve bawk avang khan a kul a taiin kan inhmang hman bik si lo. Chawhnu lam class banah te kan han lut kawia, eng emaw chang chuan kan pahnihna office secretary dawhkan kil dun chang te kha kan nei thin a. A nin, a laptopah eng emaw a chhu mawlh mawlh a, keiin phone ka khawih ve mial mial a. Inbe miah lo khan inthen kan nei fo. Kei lah nelte bulah lo chuan tawngtha peih lo chi ka lo ni ve nen. Mahse, kan innel lo viau e tihna niloin sawi tur kha kan hre lo dun ni berin ka hre thin. Thianpa Siammawia of Serchhip te anga phunglung chi kha chu a ni lo tih a chiang viau awm e.

Zirlaia pawla lo inhmang thin ho hi tun thleng pawh hian inkawmngeih leh thiantha ber ber kan ni zui hlawm nawkin ka hria a. Chuvang ni maw, kan chairman hian kar hmasa hmasa leh inrinni khan MZP lama kan inhman pui thin Thlenga Sialsuk vui tura kan tlan laiin min rawn hrilh a.

Literature student thin ni mah ila, a preview lam kher hi chu kan tih ngai lem loh a ni a, ka huphurh ru viaunain, rilruah erawh thianpa Sangtea tana kan tih theih hnuhnung ber a ni ang chu tiin, aw ka lo pawh a.

Mi thenkhat chuan an lehkhabu preview tur hian mi lar, thu leh hla khawvela hming nei tawh te an duh fo thin a. Keini tu khawkha hriat lem loh min rawn sawm ve ngawt hi a lawmawm rualin, a chhiar turte chhiar chawkawm khawp turin kan kheh chhuak zo ang emaw tih chu rilruah a awm a. Preview hi chuan Market lam a kawk nghal run mai si a, insit chung chungin kan han ti ve ta rawi a ni ber e. Min lo beisei sang lutuk lo ula....


A BU CHUNGCHANG :

A bu hming atana “Phaiphuleng Lenmawii” an rawn hmang hi a mawi ka tiin, a ziaktu thawnthu tawi pakhat a mi a ni a. Thumal ram ri inzul (Aliteration) kan tih a ng chi hi niin, literature technique pakhat niin, a ziaktu hian thu leh hla khawvel hi a arkhawthim dai ngawt lo tih a lang chiang nghal hle awm e. Lehkhabu hming atan chuan hriat awl a piang hi a tha maiin ka hria. Nikum book of the year, ‘Aizawlah Aizawler’ tih te hi a hriat a awl riau a, a ziaktu pa Justina pawh hian Aliteration lam chu a uar viau awm e. A lekhabu hmasa kha ‘Lamlian lehlam’ a nih bawk kha.

A bu chhunga thu hlawm then hrante hi a ziaktu chanchin te nen hian thupui 32 laiah then a ni a. Phek 222 lai niin lehkha bu pangngai tak zahpuiawm thama pan leh leklam hreawm tham khawpa chhah a ni lo a. Cover design hi a lehkhabu hming nena inhmeh tur takin a kawmah nula thlalak ‘Phaiphuleng Lenmawii’ ni awm tak, a bu hming han sawi ruala mithla nghal mai tur hman a ni hi a inhmeh hle awm e. A thawnthu chhiar lai pawn ngaihruat mai a awl viau. Chhiartu te mitthla theih (imagey) tur dah a ni hi he lehkhabu hian hriat a tinuamin a tih awlsam phah ngei ang.

A page layout, print quality leh an lehkhapuan hman chungchang hi chu ka la luh chilh ve loh avangin thui tak sawi tur ka hre lem loa, ka sawi thui ngam hek lo. Mahse, ka hmuh ve dan chuan a tha thawkhatin ka hria.

Copy 1000 chhut a ni a, rilru chuan a tlem deuh awm mang e ti mahse, writer te dinhmun chhiatzia hi eng emaw chen zuk hriatpui pha vein ka inhria a. Mi ram ang nih hi a chakawm ve thin. Mahni talent sum leh paia eng nih pui lo ber chu Mizo writer te hi an ni awm e. JK Rowlingi te chu, ‘Harry Potter’ vangin Millionare an ni thei si a.

IT chak tawh lutuk khawvelah hian thangthar zingah lehkhabu ngainat lohna leh chhiar peih lohna hian thuk takin hmun a khuar mek a. Social media leh a velah inhnang fakna tur an zawng a, hmaichhana titi pui tlak loh hi an awm nual tawh awm e. Finna leh hriatna tak tak hi chu lehkhabu ah hian a awm a, a awm reng bawkin a rinawm.


A THAWNTHU THLIRNA:

A ziaktu hi a feminist chu ka ring lo nain, a thawnthu tawi pahnihah hian hmeichhe hming pahnih a rawn hmang a. ‘Phaiphuleng Lenmawii tih leh Zorinpuii’. Kan ziaktu hmasa ten an hneh viau pawh a ni thei tho a. C.Laizawna chuan a lehkhabu pahnih book of the year a dawn pui ve ve te kha a bu hmingah hmeichhe hming a hmanga, ‘Hmangaihzuali leh Anita’ an nih kha. Dr.H.Lallungmuanan ‘Hmangaih Zoramthangi’ a lar pui hle a, Zikpuii pa’, ‘Silverthangi’. Lalhmingliana Saiawiin, ‘Nukawki’. Nukawki leh Hmangaih Zoramthangi phei chu tunah college zirlaia telh an ni nghe nghe. Mipa hming, ‘Pu Thangthuama’ te han tih ngawt ai chuan a chhiartu tur te lung a kuai awlsam zawkin a rinawm.

Sawi tawh angin thupui 32 laia thensawm a ni a, a bu chhung thu hi. Chung zinga 29 chu thawnthu tawi(Short stories) leh thutluang(prose/essay) te in a then phawk theih awm e. Tunah hian a vaiin a sawi hmawr hawnna kan nei vek hman dawn lo a. Tin, kan sawi vek chuan chhiar tur te tana chhiar chakawm lohin, tawngkam thiam loh nen kan chhuah palh riau riau ang e.

A THAWNTHUTE BIHCHIANNA:

Phaiphuleng Lenmawii tih ah hian a ziaktu themthiamna(artistic beuaty) chiang takin a lang awm e. A thawnthu ruangam(plot) a han herh kawi dan vel (plot twist) hi a ngaihnawm a. Rin loh khanah min chhuah pui daih thei. Tin, suspense (thinti phu thei) pawh a hmang thiam hle tih a lang.

Lawmkima leh Enkawli te chanchin, nulat tlangval lai atanga inkawm chhoa, nupui pasala insiam tate chanchin kan hmu a. Mahse, thil reng teng hi a lutuk chin a thlen chuan a thatna aiin a that lohna a tam zawk fo thin. Kaphleia khan, kum 1940 hma lam khan, “Damdawi meuh pawh hi ei tam lutuk chuan thihna a ni” a lo ti dimdiam tawh a. Pathian thu te pawh lak vung lutuka, mi aia kal fawrpui chuan a tha chuang reng reng lo tih he thawnthu atang hian a lang a.

Enkawli chu nasa uchauk deuh takin Pathian lamah a kala, tawng hriat loh leh eng eng emaw a dawng nual a. Mahse chu chuan a pasal lak atangin a pawt hrang ta a. A pasal chuan a thiantha ber Ramnghaka nen chuan a ringhlel ru em em mai a. Mahse, a tawpah chuan beisei loh thil a rawn lang ta nawlh si a.... a bak chu inlo chhiar ve ah aw. Kan sawi vek chuan kan sawi zo mai ang.

Zorinpuii thawnthu tawi atang hian tunhma lama Mizo te AIDS awareness chungchanga kan hniam zia leh, a vei te kan thinhrik zia kan hmu a. Khawvelin a buaipui he natna hi tihdam theih ni lo mahse, in enkawlna tha tak nen chuan rei tak a dam theih tih pawh kan hre tawh a. A inkai theih loh dan leh inkai theih dan chu tumah hrilh kan ngai tawh lo ang. Tun hma te phei kha chuan he natna avanga thi te kha saranga pack phumte kha an hlawh thin kha a ni a. Tharum nena do chi a ni lo nen, rilru fim tak leh uluk taka a veite dawn sawn a ngaihzia leh tawng pawng lo do hi that loh zia chu Tlangthawveng leh Ralzawl khua te dinhmun atang hian a rawn lang chiang viau.

Biaksailovi In Lengte thukhawchangah hian a ziaktu fiamthu thiamzia a lang chiang viau awm e. Inkawm te titi hi chi sawi mai pawh, a then hi chu a inthlahrun awm deuh a. Hmeichhe awmkhawm chuan mi an rel nge nge tih leh mipa awmkhawm an nuih dur dur chuan zahmawh an sawi tih te hi a lo dik viau mai.

Thupui then li na, “Ka ngai em che lungrunpui” tih thawnthu tawi hian rilru a khawihin. Inhmangaih leh induh ber ber ta an inneih bik vek loh dan Biakchama leh Hruaipuii te character hmangin kan hmu a. Chhiar zawh chuan kan nghilh dup thei nia.  Biakchama, Hruaipuii vanga a at dan te, an inakrah tunge thiam lo zawk tiin han chhui ila, Hruaipuii chu demawm in a lang nghal mai a. Mahse, a thawnthu tawpah Hruaipuii vanduaina tawh dan han hriat meuh chuan dem theih pawh a lo ni bik lo a. An inkara hem thlaktu huatthlalak awmzia te....... Pasal nei tawh Hruaipuiin lehkha hmanga a thil tawn a rawn hrilhfiah hnua, an inakr hmangaihna chu a hmawr bawkna tur nge, a bul tanna tur ti a, ngaih tuah zawm theih tur chi (open ending) hmanga a khar thiam hian, he thawnthu hi a tingaihnawm leh zual awm e. A bak chu inchan, inchhiar ve ah aw...........

In bawlna ropui (After 10 years), a hlimawm leh zangkhai lam a ni a. Master zir ho, hostel khata awm te, infiam nat theihzia leh inkawmngeih zia kan hmu a. Nula bem nana pawngsual lemchan han ngai mauh mai te. A chhanchhuaktu leh pawngsual lem tawktu nupaa an insiam zui tak dan te. Thuruk puanchhuah a nih avanga, a ziaktu chunga pawngsualtupa lemin phuba a lak let dan te. Jeep hnunga kekawr bul nena Lawngtlai atanga Serchhip rawn haw tur, remruatna fel tak hmanga, khaw thenkhata zirtirtu leh zirlai naupang ten VIP anga an lo hmuah dan te. Nuihna tur a tamin, thiantha leh inngamtlak te lo infiam nat theih zia, thinrim hleih theih si loh..... pui tak a ni.

U Kapa lehkhathawn dawn atang hian love letter hunlai te mitthla let a awl duh hle. King of my heart leh Queen of my heart kha chu kan ni nuk hlawm mai thei. Tin, mi lehkhathawn chhiar ruk nawm dan leh chhiar ruk chaka thlemna nasat dan te kha inchhiar hunah in hre thei ang.

Ka bialnu a rai(ka then mai dawn em ni) tih hi a hlimawm lam tho thuziak a ni a. An khaw nula pangngai zan lo Zathluaii rai chungchangah amah an rinhlelh dan leh a tawpah a lo nih loh dan, a lawm dan han ngaihtuah hian nuih loh a har viau. Kum 1995 chan, Keanu Reevea film ‘A walk in the Clouds’ te kha kan hrechhuak rum rum. A sumdawnnaah thingtlang nula khawpuia lehkha zir, rai haw ta a zui haw a. Amah kha puh a ni a, ni lo mahse kha hmeichhe zahawmna humsak nana khan a hmeichhe chhungte bulah a awm a ngai si. A tawpah an inngaizawng ta nge nge a. Tichuan, a nupui hual then turin huphurh em em siin a haw a. In a va lut chu, a nupui hual chuan mipa a lo tawmpui tih a va phawk a. A tawmpui pah lah khan a lo hlau nasa mai a. Mahse, khawih chu sawi loh, a sawi huphurh em em pawh chu sawi ngai ta loin, hlim em em in a tlanchhuak leh ta a. A nupui hual te khan an leh mak tih viau ta zawk a.

El Bethel tui tih hian ngaihtuahna a hruai thuiin, Tetea leh Veronicai te hmangaihna puitling zo ta lo hian rilru chhungril ber a luah ngut ngut thei. Tetea chu mi sual pakhatin damdawi hmangin an chiua, chu chuan pa thei lovin a siam ta a. Engkim hrilhin a bialnu chu  kal sanin El Bethel Pu K.Hminga rawngbawlna lamah a kal san ta a. Mahse, tah chuan tih damin a awm leh ta a.  Hlim taka let lehin Veronicai chu a chanchin hrilh leh a tuma. Mahse, pasal a lo neih san ta mai nge, Tetea tan a lo la rinawm lutuk zawk tih chu.......a bu inkeu hunah aw.

Historical Essay tih mai ang, thawnthu hlui chang tawh pawimawh em em si. Zoram Harhna Zia te hi chhiar liam mai mai atan chuan a pamhmai. Kelkawng harhna thlengin a rawn chhui chhoh a. Kum 1919 harhna phei kha chuan vawiin thlenga chuai thei lo, Fakna hla leh khawhar hla tha tak tak te min hrin chhuah sak teuh a nih kha....

Hmakhawsanga atanga an lo buai pui, Malalria Chanchin te hian beng a ti var khawp mai. Kha naute maksak tak kha tih hi a sawi hlauhawm thiam bawka, hmeichhe thenkhat dawi deuh tan chuan mahni fate pawh hlauh ve mai theih a mawi a ni.



TLANGKAWMNA

Aw, lo duh tawk dawn hnai tawh mai ila, thupui then hran 29 lai hi kan chip vek hman si lo a. Kan sawi loh thupui ho pawh hi ngaihnawm hlawm tak a ni. Lehkha chhiar that chhe deuh tan pawh, thupui pakhat hi rei lo tea chhiar zawh zung zung theih a ni a. Sawi vak ai chuan mahnin leia, thlamuang fahrana bih melh melh hi a nuam zawk viau ang.

Kaphleia khan damreina thuruk(Philosophy) a sawi chu. “Kan dam rei leh rei loh te hi kum te, thla te hian a hril lo ve, kan thu leh thil tihin a hril ber zawk” Mi kum tamtak nung se, thenawm khawvengte tan, a ram tan leh khawvel tan thil thil tha a tih si lohva, thufing a sawi si loh chuan tu nge a dam hria ang, tih hian a tlang kawm teh ang. Sangte pawh a lei taksa chu thi tawh mahse, Zofate thu leh hla khawvelah chuan Zofate kan awm chhung chuan a nung reng tawh mai dawn a ni.


KA LAWM E

Comments

  1. Ngaihthlak theiha chhawpchhuah a rem thei angngem le aw...?

    ReplyDelete

Post a Comment

Popular posts from this blog

Ka Hmangaih LM - Lallianmawia pachuau

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Thereng chi hrang hrang hming - Ka Tungchaw