KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Image
KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA Kawltu chu tuthlawh tihna a ni a. Kawltuchawi chu tuthlawh kenga hlo thlo thin te tihna a ni ber ang chu.  1. A hla changkhatnaah chuan an thenrual, lawmte nena hlo an thlawh dan a tarlang a.  An lo, an buh hmun chu ramngaw tha tak ang maiin buh chuan a ti hring mawi em em mai a. Chu hmunah chuan lawmte nen hlim takin hlo an thlo thin a. Rihmim thing rah sava vahui ten hlim taka an tlan ang maiin a inchan a. An hlo thlo tang ri te chu thiam takin an rum nghiai e tiin, an hmabak, an thlawh bak chu thlo zel turin tan an khawh zel a. A changin a sir lamah an han tawlha, hlo thlawh dana an chet vel dan te chu tarlang zelin. Nausen nu leh paten an lawm loh chung pawha hlim taka an nui hak hak mai te inchan zelin, hlo thlawh pah chuan a then an lo zai a. Hlim taka lawmte nena hlo an thlawh thin dan chu changkhatnaah hian min hrilh a ni.  2. A hla chang hnihnaah chuan lawmte nena an hlim thin dan. Tu dang an ngaih lohzia min tarlansak leh thung a.  Khua

IT IS WELL LEH KHAWCEL HRUTCHH7AK ILA PHUAHTU, G.SPAFFORD LEH ZOSAPTHARA - Rohmingthanga Ralte

(๐˜๐˜ฎ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ข ๐˜ด๐˜ช๐˜ฌ๐˜ถ๐˜ญ ๐˜ฌ๐˜ข๐˜ญ๐˜ฉ๐˜ฐ แนญ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ฏ, ๐˜ฑ๐˜ข๐˜ธ๐˜ญ 7 ๐˜ป๐˜ช๐˜ณ๐˜ฉ๐˜ฐ แนญ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ฏ ๐˜ต๐˜ฆ ๐˜จ๐˜ณ๐˜ฐ๐˜ถ๐˜ฑ-๐˜ข๐˜ฉ แนญ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ข๐˜ฏ๐˜ฑ๐˜ข ๐˜“๐˜ถ๐˜ฏ๐˜จ๐˜ฎ๐˜ถ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ฉ๐˜ฆ ๐˜ฉ๐˜ญ๐˜ข ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ถ๐˜ฏ๐˜จ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ ๐˜ฉ๐˜ช ๐˜ข ๐˜ณ๐˜ข๐˜ธ๐˜ฏ ๐˜ด๐˜ข๐˜ธ๐˜ช ๐˜ข. ๐˜’๐˜ข ๐˜ฏ๐˜จ๐˜ข๐˜ช๐˜ฉ๐˜ต๐˜ถ๐˜ข๐˜ฉ ๐˜ฏ๐˜จ๐˜ข๐˜ช ๐˜ญ๐˜ฐ๐˜ฉ ๐˜ข ๐˜ฏ๐˜ช๐˜ฉ ๐˜ข๐˜ท๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ช๐˜ฏ, ๐˜ข ๐˜ด๐˜ข๐˜ฑ แนญ๐˜ข๐˜ธ๐˜ฏ๐˜จ ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฎ ๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ฉ ๐˜ข ๐˜”๐˜ช๐˜ป๐˜ฐ แนญ๐˜ข๐˜ธ๐˜ฏ๐˜จ ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฎ ๐˜ช๐˜ฏ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ญ๐˜ฐ๐˜ฉ ๐˜ฅ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ข ๐˜ด๐˜ข๐˜ธ๐˜ช ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ถ, ๐˜ฌ๐˜ข ๐˜ฑ๐˜ฉ๐˜ข๐˜ฌ ๐˜ต๐˜ข๐˜ธ๐˜ฌ๐˜ช๐˜ฏ ๐˜ฌ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ฆ๐˜ฏ ๐˜ท๐˜ฆ ๐˜ต๐˜ฉ๐˜ถ๐˜ข๐˜ฌ ๐˜ต๐˜ฉ๐˜ถ๐˜ข๐˜ฌ ๐˜ข. ๐˜’๐˜ข ๐˜ต๐˜ฉ๐˜ข๐˜ธ๐˜ฉ๐˜ฉ๐˜ญ๐˜ช๐˜ฎ ๐˜ขแนญ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ๐˜ช๐˜ฏ ๐˜ฌ๐˜ข ๐˜ฃ๐˜ถ๐˜ข๐˜ช๐˜ฑ๐˜ถ๐˜ช๐˜ข, ๐˜ฏ๐˜ช๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ฏ๐˜จ ๐˜ฉ๐˜ฏ๐˜ข ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ถ ๐˜ฏ๐˜ช ๐˜ท๐˜ฆ ๐˜ญ๐˜ฆ๐˜ฉ ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ช. ๐˜๐˜ฆ ๐˜ข๐˜ณ๐˜ต๐˜ช๐˜ค๐˜ญ๐˜ฆ ๐˜ฉ๐˜ช ๐˜ต๐˜ช๐˜ฉ๐˜ช๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ฌ๐˜ข๐˜ฏ ๐˜ป๐˜ช๐˜ข๐˜ฌ ๐˜ต๐˜ข ๐˜ฏ๐˜จ๐˜ข๐˜ธ๐˜ต ๐˜ข. ๐˜Š๐˜ฉ๐˜ข๐˜ฏ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ช๐˜ฏ๐˜ฃ๐˜ถ ๐˜ญ๐˜ข๐˜ฎ๐˜ข ๐˜ฌ๐˜ข ๐˜ฑ๐˜ฆ๐˜ฌ ๐˜ฉ๐˜ฎ๐˜ข๐˜ช๐˜ฏ ๐˜ฌ๐˜ข ๐˜ญ๐˜ฐ ๐˜ฌ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ญ๐˜ข๐˜ช ๐˜ข๐˜ฏ๐˜จ ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ฆ ๐˜ถ. ๐˜ˆ ๐˜ค๐˜ฉ๐˜ฉ๐˜ช๐˜ข๐˜ณ ๐˜ฑ๐˜ฆ๐˜ช๐˜ฉ ๐˜ต๐˜ข๐˜ฏ)

'๐ˆ๐“ ๐ˆ๐’ ๐–๐„๐‹๐‹' ๐‹๐„๐‡ ‘๐Š๐‡๐€๐–๐•๐„๐‹ ๐‡๐‘๐”๐“๐‚๐‡๐‡๐”๐€๐Š ๐ˆ๐‹๐€’ ๐๐‡๐”๐€๐‡๐“๐” ๐†. ๐’๐๐€๐…๐…๐Ž๐‘๐ƒ ๐‹๐„๐‡ ๐„. ๐‘๐Ž๐–๐‹๐€๐๐ƒ๐’ (๐™๐Ž๐’๐€๐๐“๐‡๐€๐‘๐€)

- โ„œ๐”ฌ๐”ฅ๐”ช๐”ฆ๐”ซ๐”ค๐”ž โ„œ๐”ž๐”ฉ๐”ฑ๐”ข
 
 Hringnun hma lam thlir lawk fuh leh dik thei hi, hringmi zingah tumah reng an awm lo a; hlimna a lo thlenga lungngaihnain a zui leh a. Malsawmna duhawm tak tak a lo thlenga, beisei loh anchhiain a rawn zui leh fo a. Hringnun hmathlira, sungtuahna leh rem lo ruat lawk rilrukte hi mitkhap kar lekin a danglam nghal vek thei si. Heng te hi hringnunah a thlen แนญhin dan kan hre vek a, mahse engtin nge hringnun tuipui fawn leh thlipui hrang karah hian muanna famkim chu kan neih theih ang le?

๐—” ๐—ฃ๐—›๐—จ๐—”๐—›๐—ง๐—จ ๐—–๐—›๐—”๐—ก๐—–๐—›๐—œ๐—ก ๐—ง๐—Ÿ๐—”๐—ก๐—š๐—ฃ๐—จ๐—œ:

 Horatio Spafford chuan a hringnuna, a beisei phak loh lo thleng chona hmachhawnin a hun a hmang mek tih a hria a. Dan hre mi, dan lam thiam hlawhtling tak niin, ram hralha sumdawnna hlawhtling tak kalpui bawk a. Mahse, kum 1871-a Chicago khawpui a kan vak แนญum khan a hausakna chu a kangral titih vek mai a. Chung harsatna a tawh mek lai chuan a fapa kum 4 mi chu Scarlet fever an tih avangin an sun zui leh a, a hringnun chu nasa taka sawi nghin sakin a awm chiang hle.

 Chumai a la ni lo, harsatna thlipuiin a nuai mek lai chuan, an chhungkaw tana thawklakna tur leh hawi khaw thawn, thawven nan England lama chawlh hman a rilruk a. Kum 1873, November ni 21-ah chuan chawlh hmang turin a nupui leh a fanu 4 te chu French lawng SS Ville du Havre an tih hmang chuan Atlantic tuipui zau paltlanga England lam pana an kal tur chu a vai liam ta a, ani erawh hna แนญul avangin an rualin a kal ve ta lo a. Spafford-a kha DL Moody-a rawngbawlna tuipui em emtu a ni a, a nupui fanaute pawh chu chawlh hmang satliah tur ni ngawt lovin D.L Moodya rawngbawlna lo awm tur, han pui tur a kal an ni tel bawk a ni. 

 A nupui fanaute chuanna lawng chuan mi chuang 200 chuang a phur a. Ni li lai Atlantic tuipui zaua an an kal hnu chuan, Scotland lam lawng nen chuan an insu palh ta a. Spafford-a nupuite chuanna lawng chu minute sawmpahnih chhung lekin Atlantic tuipui mawng dum kuk maiah chuan a pil ta a ni. 

 A nupui chu chhanchhuah hman a ni a, ni kaw hnuah Cardiff England thlenpui a ni a, an pa chu thirhrui (telegram) a rawn thawnah chuan “Keimah chiah ka him, engtin nge ni ta ang le? (saved alone, what shall I do?)” tih chauh inziakin, a fanu pali te chuan Atlantic tuipui mawng dum kuk chu an chang ta vek tih chu hrilh leh chuan ngai lovin a hrechiang em em mai si a. Spafforda chuan he thirhrui lehkha hi a hnuah, frame thlapin a office bangah a tar zui ta nghe nghe a ni.

Spaffordan a nupui leh a fanu pali te chanchin a hriat tirh chuan engmah tithei loin a khawng zui ta a nih kha. A nuna thil lo thleng chu mihring taka, tu nu leh pa han tuar zawh a, han palzam mai mai chi a ni lo reng a ni. A fapa a sun a, a sumdawnna a kang chhe vek a, an harsatna leh manganna kalsan tura zin a nupui leh a fate zingah a nupui chiah a chang ta si a, a rapthlak takzet a ni. Chu lawnga chuang dam khawchhuak ve pakhat Pastor Weiss-a chuan Anna-i thusawi pakhat a la hriatreng chu, “Pathianin fanu pali min pe a, tunah chuan min lak sak leh ta vek a, a chhan chu nakinah ka la hre ngei ang” tih a ni. 

๐—›๐—Ÿ๐—” ๐—Ÿ๐—ข ๐—ฃ๐—œ๐—”๐—ก ๐—–๐—›๐—›๐—จ๐—”๐—›๐—ก๐—”:

Tichuan, Spafforada chu a nupui awmna lam pan tur chuan a chhuak ve ta a. Ni li niah chuan a chuanna lawng Captain chuan Spafforda chu rawn koin, a nupui leh a fate chetsualna hmun chu a kawhhmuh ta a. A fate a channa hmun an hmuh chuan, he hla “It is well with my soul” tih chu a ziak chhuak ta zung zung a. 

When peace like a river attendeth my way
When sorrows like sea billows roll
Whatever my lot, Thou hast taught me to say
It is well, it is well with my soul

‘Hla dang ang lo takin, a phuahtu hian a chunga chhiatna lo thleng, a ro leh a fate a chan dan leh lungngaihna lam te chu en kanin, beiseina chhe te lo la awm thei zawk lam thlirin, he hla hi a phuah chhuak ta a ni’.

Pathian hla sa แนญhin leh phuahtu Philip Bliss chuan a thluk hi a phuah ve ta thung a. Kum 1879 khan a hmasa ber atan Ira Sankey hlabuah chhut chhuah a ni ta bawk a. Kum 140 chuang chu America mipuite hla ngainat ber leh duh ber a ni chho zui ta ngar ngar a ni.

๐—ญ๐—ข๐—ฆ๐—”๐—ฃ๐—ง๐—›๐—”๐—ฅ๐—” ๐—Ÿ๐—˜๐—› ๐—ž๐—›๐—”๐—ช๐—ฉ๐—˜๐—Ÿ ๐—›๐—ฅ๐—จ๐—ง๐—–๐—›๐—›๐—จ๐—”๐—ž ๐—œ๐—Ÿ๐—”:

He hla hi Mizo Kristian hlabuah number 259-naah awmin, a thupuiah “Khawvel hrutchhuak ila” tia dah niin, Zosapthara (E.Rowlands) hming leh a thluk siamtu P.P.Bliss-a hming dah tel an ni a. He hla neitu dik tak, a phuah chhuaktu ber Spafforda hming erawh hmuh tur a awm ve lo thung. An dah danah hi chuan Zosapthara phuah, P.P Bliss a thluk siam anga ngaih theihna a awm tlat mai a. A hla sap แนญawng lam a mi leh Zosapthara kutchhuak hi chu a ngiala ngan chuan a inang hauh lo a. Mahse, a sap แนญawng takin Zosapthara original erawh a ni bik lo a tih ngam si. A chhan chu a hma lamah khian a hla phuahtu chanchin leh lo pian chhuahna kan ziak tawh a. 

 Khawvel hi a changkang zel a, thu leh hlate pawh hi hauh nat a ngai tial tial dawn niin a lang. Mizote inkarah ringawt pawh hla inchuh chanchin te kan hre ta fo a. Chutih rualin thu leh hla ruk ching (plagiarist), mi thu leh hla ziahsa mahni ziah leh phuah anga sawi mai ching mi pamham leh zakthei lo an lo awm ve zel si. Mi thiam leh zirsang zingah lah an bang hek lo. Chutih rualin Zosapthar hian he hla hi a ru e kan ti lo. Mahse, Kristian Hlabu-a, an dah danah hi chuan, he hla thluk chauh hi hmanga, credit neitu ang veka ngaih theih dan a awm tlat mai si a. A phuahtu tia dah pawh a ni chuang lo chung chungin, engtia han sawi tur nge tih pawh hian mi a tibuai deuh reng a ni. He hla lo chhuahna tak Spafforda hmingte hi dah lan tel ni thei ta se, Original tiin emaw, he laia ngaihhai theih lai hi chu a bo ngeiin a rinawm. 

 Zosapthara khan a hna leh a nun aแนญangin he hla hi a ngiala ngana letling chiah lovin a phuah ve ni pawn a lang a. A hla thunawn tih lohah hi chuan a sap แนญawng leh a Mizo แนญawng hian inlaichinna a nei lem lo viau. Chutih rualin Zosapharan a ma thlirna aแนญanga a dah chhuah dan hi Mizo te tan chuan a chiang zawk mai thei si a. A Mizo แนญawng leh a sap แนญawng hi han dah kawp ila (a hla pumpui erawh kan tarlang lo ang), 

Khawvel hrut chhuak ila, Lal Isua ang hi,
Thianghlim leh fel ka hmu lo va;
A nunna min pek avangin ka zui ang,
Hrehawm tuarin rethei mah ila.
(When peace like a river attendeth my way, When sorrows like sea billows roll. Whatever my lot, Thou hast taught me to say. It is well, it is well with my soul)

 A sap แนญawng leh Mizo แนญawng hi inpersan ang reng viau mah se he hla lo pianchhuahna a, a phuahtu thukphum (theme) erawh Zosapthara hian a kalsan chuang bik lo tih a hmuh theih awm e. A ngiala ngan chuan Zosapthara khan he hla hi a letling lo tih chu kan hmu thei mai ang chu. A thunawnah erawh a sap แนญawng lama a thunawn hi a rinchhan viau tih a lang leh thung si a. 

A pawi lo, a pawi lo,
Chatuan nunna chang thei ilangin.
(It is well (it is well), With my soul (with my soul). It is well, it is well with my soul)

 Fet deuhin tehna siam duh ta ila, he hla avang hian Zosapthara kha thu leh hla ruk hmangah (plagiarist) a chhuah theih ngei ang. A chhan chu he hla phuahtu dik tak zawk hming hi khawiah mah tarlanna leh hmuh tur a awm si lo a. A hla awmsaa rimawi lo siamtu hming chauh tarlan a ni hian a chhan zo in a rinawm loh. Mahse, he lam hi chu dah แนญha ila, Zosapthara fakawmna zawk hi thlir ila, an hming langa thil kan dah dawn a nih chuan, han dap kim deuh ta ila, a nih loh chuan an kutchhuak lo la khawmtute fel tawk loh avang hian an hming a chhe der thei thung si a.

 Kum 1898, December ni 31 khan E. Rowlands, Mizoten Zosapthara tia a hming an lo phuah khan Mizoram leilung a rawn rap a. Inzir mi tak leh thil man chak tak, thil thiam zung zung thei mi a nih thu sawi แนญhin a ni. Thla thum chhung lekin Mizo แนญawngin a แนญawng thei nia sawi a ni a, Mizo แนญawng thumal, nitin thumal 50 vel a thiam hman แนญhina sawi a ni bawk. Chutianga mi danglam leh inzirmi, thil thiam chak em em, mi bik chu a ni a.

A hun laia ram pahnih changkanna lama inthlau tak tur, England leh India ram bula, hmarchhak kil tawpa awm Mizoram a rawn kal ta chu, “Khawvel hrut chhuak ila” tia ama irawma hla thu a lo chheh nen pawh hian a induh viau awm e, a hla chang thumnaa 

Aw Lalpa I rawngbawl turin minpui la,
Kan ram timawi, tithianghlima’n,

tiha, Mizoram hi ‘Kan ram’ tia an sawi ve mai thei te khan Zosaptharan Mizote a hmangaihzia pawh a tarlang tel awm e. Mizote avanga Mizoram aแนญanga hnawhchhuak tawktu Zosap zingah chuan a ngaihsanawm ber hial bawk ang a. Chutih rualin, kan thu leh hla tan pawh a thawhhlawk takzet a. A hla, Kristian hlabu kum 2013-a chhutah chuan, ama hmingin Pathian fakna hla 77 vel dah a ni nghe nghe a. Mi mal hminga hla thawh tam ber pawl pawh a ni ngei ang?

๐—ง๐—Ÿ๐—”๐—ก๐—š๐—ž๐—”๐—ช๐— ๐—ก๐—”:

 Tichuan he hla original rinchhan deuh si hian Zosapthara hian a ma nun aแนญangin a hla chang ho hi chu a phuah ni ta berin a lang a. A thunawn erawh a original a mi nen a inzul viau a, tin sawi tawh angin he hlain tarlan a tum ber leh innghahna hi Zosapthar hian a kal san dawrh chuang lo tih kan hmu bawk a.

 He hla chungchang kan han ziah hluai chhan chu, hetiang ang chi a hla siam hi hmuh leh hriat tur kan literature-ah a awm ta nual a. A แนญhen te phei chu, sap hla love song thluk rinchhana Pathian hla anga phuah te pawh a ni nawk hlawm a. Heng hian kan thu leh hla a tihausa ang nge, a la tichihchawm dawn tih chu kan hre chhawm zel ang chu. Kohhran lam thlirna tur erawh sawi loh a lum ni se, chutih rualin thiangzau lutuk erawh kohhran tan chuan a แนญhat ber loh hun a la awm ngei ang. 

Tin, mi hla phuah sa แนญhin zaimi leh video siam แนญhin te hian hla phuahtu hming dah telna chang hi tun hma lam kha chuan an hre tel lo แนญhin a, hla hming leh a satu hming chauh dah kha hmuh tur a tam em em แนญhin. A duh uluk zualte phei chuan, hla thluk lo tih danglam hret pawh an helh viau แนญhin a ni a. Mi kutchhuak duh ang anga lo tihkual ngawt mai te hi chu, a nihna takah chuan a dik lo deuh แนญhin chu a ni. Mi te hmingแนญhatna tur leh an kutchhuaka zahna lan tirte hi kan hreh deuh แนญhin niin a lang a, thil แนญha lo tak a ni.  

 Tin, hla lehlin ni si lo, hla thluk awmsa rinchhana hla lo siam ve leh chhawng แนญhin te hi a nihna takah chuan, hla phuahtu tia sawi ve chi pawh niin a lang lo a. Thil awm tawhsaa thil siam chhuah leh hi thil la awm miah lo aแนญanga siam chhuah ai chuan a letin a awlsam zawk ngei ang chu. Mi dangte kutchhuak kan rinchhan a nih pawn, a neitu dik tak (original) hi ziah lan tel ni fo tawh se, ‘thu leh hla rukru (plagiarist)’ nih lohna แนญha tak pawh a ni tel ang. 

Dan angin min thil an kalpui chuan leichhe tam tak chawi theihna te a ni si a. Khawl (IT) hmangin changkanna lam kan la pan zel dawn bawk a. Tin, thu leh hla te suma chantir a nih theih takah phei chuan, mite thikthu pawh hi a chhe chho zual zelin a rinawm. Mi hla lo saka, a hlawkna, a phuahtu lamin a tel ve miah loh แนญhin hun te pawh a liam chho ve zel a. Hlawkna piah lamah an hmingแนญhatna leh an kutchhuak zahna te hi tun aia uarin lan tir zel ila, inzahtawnna hi hringnun tinuamtu a ni fo si a. 

Reference:

https://americansongwriter.com/it-is-well-with-my-soul-behind-the-song-horatio-spafford-philip-bliss/

https://www.staugustine.com/article/20141016/LIFESTYLE/310169936

โ„œ๐”ฅ๐”ฑ10921

Comments

Popular posts from this blog

Ka Hmangaih LM - Lallianmawia pachuau

KAWLTUCHAWI HLA SAWI FIAHNA

Thereng chi hrang hrang hming - Ka Tungchaw